«مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مانع مسئولیت اشخاص حقیقی مرتکب جرم نیست.»
قوانین مالیاتی
در این مقاله ما بر آن شدیم تا کلیه مسائل مربوط به قوانین مالیاتی (چه کسانی مشمول پرداخت مالیات هستند و چه کسانی نیستند) میزان و نحوه پرداخت و کلیه جرائم مالیاتی را به طور کامل و جامع برای شما گردآوری کنیم.
مدارک مورد نیاز: کد اقتصادی - گواهی ارزش افزوده
قوانین و مقررات مالیاتی
قانون مالیات حوزه ای از مطالعات حقوقی است که در آن مقامات دولتی یا تحریم شده، مانند دولت های فدرال، ایالتی و شهری (مانند مورد ایالات متحده) از مجموعه ای از قوانین و رویه ها برای ارزیابی و جمع آوری مالیات استفاده می کنند.
در زمینه حقوقی نرخها و امتیازات مالیاتهای مختلف که توسط مقامات تحمیل میشود، از طریق فرآیند سیاسی ذاتی این نهادهای قدرت به دست میآیند و مستقیماً به حوزه واقعی خود قانون مالیات نسبت داده نمیشوند.
قوانین مالیاتی بخشی از حقوق عمومی است. این شامل اعمال قوانین مالیاتی موجود بر افراد، نهادها و شرکت ها، در مناطقی است که درآمد مالیاتی به دست می آید یا وضع می شود، می باشد که به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ شامل مالیات بر درآمد، مالیات بر املاک، مالیات بر کسب ( جهت تایید پروانه کسب) و کار، مالیات بر اشتغال/حقوق، مالیات بر دارایی، مالیات بر هدیه و مالیات صادرات یا واردات می شود.
استدلال هایی مبنی بر اینکه قانون مصرف کننده روش بهتری برای مشارکت در باز توزیع در مقیاس بزرگ نسبت به قانون مالیاتی است وجود دارد؛ زیرا نیازی به قانون به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ ندارد و با توجه به پیچیدگی های قانون مالیات می تواند کارآمدتر باشد. در ادامه به توضیح مفصل و کاملی در رابطه با قوانین مالیاتی و انواع آن در سایت نخستین ثبت می پردازیم.
قوانین مالیاتی در ایران
منبع اصلی قانون مالیات در ایران، کد مالیاتی مستقیم است. وزارت دارایی و مالیات و امور اقتصادی از طریق یکی از بزرگترین شرکتهای تابع خود، سازمان امور مالیاتی کشور، مرجع رسیدگی به امور مالیاتی در ایران است. اخیراً با توجه به کاهش قابل ملاحظه نرخ درآمدهای نفت و گاز کشور، دولت بیشتر بر منابع درآمدی جدید از محل مالیات و عوارض متمرکز شده است.
ایران نرخ فرار مالیاتی بسیار بالایی دارد. نهادهای مالی و تجاری عظیمی وجود دارند که مستقیم یا غیرمستقیم زیر نظر مقام معظم رهبری هستند. فعالیت این واحدها از پرداخت مالیات بر درآمد معاف است. علاوه بر آنها، میلیون ها نفر نیز وجود دارند که فعالیت های مالی آنها در کانال اقتصاد رسمی نیست.
اخیراً، دولت مجموعه جدیدی از اصلاحات را در روش های شناسایی و وصول مالیات ارائه کرده است. بر اساس طرح اصلاح مالیاتی جدید، مسئولان می توانند تراکنش های بانکی مردم را برای شناسایی و کنترل درآمدهای واقعی سالانه آنها کنترل کنند.
انواع مالیات در ایران
انواع مالیات در ایران شامل موارد زیادی می باشد.
- مالیات بر درآمد املاک، مالیات بر درآمد اشتغال در ایران، مالیات بر درآمد
- مالیات های مستقیم ، مالیات بر درآمد شرکت ها، مالیات بر نقل و انتقال املاک
- مالیات بر درآمد اتفاقی، مالیات بر نقل و انتقال سهام، مالیات بر دارایی در ایران (مالیات و دارایی)
- مالیات بر ارث، مالیات های غیر مستقیم در ایران، مالیات های ارزش افزوده (VAT
- مالیات بر واردات در ایران و اخذ مالیات از سرمایه گذاران خارجی در ایران
از انواع مالیات لازم به پرداخت در ایران می باشد که در سایت نخستین ثبت می توانید توضیح مختصری از آن ها به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ بیابید.
اشخاص مشمول قانون مالیات مستقیم
اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مالیات به طور مستقیم شامل کلیه مالکین اعم از حقیقی یا حقوقی برای اموال خود، هر شخص حقیقی مقیم ایران در قبال درآمدهای حاصل از داخل و یا خارج از کشور، هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از کشور با تمام درآمدی که در ایران و از داخل کشور ایران به دست می آورد.
هر شخص حقوقی ایرانی برای درآمدهای حاصل از داخل یا خارج از کشور و هر شخص حقیقی یا حقوقی غیرایرانی در قبال درآمدهای حاصله در ایران و همچنین درآمد حاصل از تفویض اختیار، نمایندگی، کمک فنی و آموزشی یا قراردادهای سینمایی (برای هر نوع درآمدی که به صورت اجاره، حق نمایش و مانند) در قلمرو جمهوری اسلامی ایران می باشد.
لازم به توضیح است که اشخاص حقیقی و حقوقی که در ایران فعالیت می نمایند (ایرانی و غیر ایرانی) مشمول و مکلف به پرداخت مالیات های زیر هستند.
- مالیات بر عملکرد (مالیات مستقیم یا همان مالیات بر در آمد)
- مالیات بر ارزش افزوده
- مالیات بر حقوق
بر اساس ماده یک، اشخاص زیر مشمول پرداخت های مربوط به قانون مالیات های مستقیم می باشند و باید با توجه به مورد فعالیت و یا درآمدی که دارند نسبت به پرداخت مالیات های مربوطه اقدام نمایند:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که درایران تحصیل می کند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
- هر شخص غیر ایرانی اعم از حقیقی یا حقوقی نسبت به درآمدهایی که در ایران تحصیل می کند و همچنین نسبت به درآمدهایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمائی که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آن ها می گردد.
انواع مالیات در قانون مالیات های مستقیم
قوانین مالیاتی مستقیم شامل دو نوع مالیات بر دارایی به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ و مالیات بر درآمد می شود که در ادامه این مقاله از سایت نخستین ثبت به توضیح هر کدام می پردازیم.
مالیات بر دارایی شامل مالیات بر ارث، حق تمبر ( نوعی مالیات است که بر اساس مواد ۴۴ تا ۵۱ قانون مالیات های مستقیم از برخی اسناد از قبیل چک، برات، سفته، اسناد قابل معامله، سهام و سهام و … اخذ می شود.)
مالیات بر درآمد شامل مالیات بر درآمد املاک، مالیات بر درآمد کشاورزی، مالیات بر درآمد حقوق، مالیات بر خود اشتغالی (نوع درآمدی که فرد در ایران از طریق خوداشتغالی کسب می کند)
مالیات بر درآمد شرکت ها (ویژه اشخاص حقوقی) از آنجایی که واحدهای تولیدی و بنگاه های اقتصادی معمولاً به عنوان اشخاص حقوقی فعال هستند، در ادامه به قوانین و مقررات مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و معافیت های آنها می پردازیم.
مجموع درآمد شرکتها و همچنین درآمد حاصل از فعالیتهای انتفاعی سایر اشخاص حقوقی که از منابع مختلف در ایران یا خارج از ایران به دست میآید، پس از کسر زیانهای ناشی از منابع غیرمعاف و منهای معافیتهای مقرر، مشمول مالیات میشود. نرخ مقطوع ۲۵ درصد به استثنای مواردی که طبق این قانون مالیات های مستقیم برای آنها نرخ جداگانه در نظر گرفته شده است.
اشخاص حقوقی یا حقیقی مشمول مالیات سهام یا سود سهام خود در سایر شرکت های سرمایه ای نخواهند بود. قانون مالیات های مستقیم و سایر قوانین مربوط، معافیت های خاصی را برای اشخاص حقوقی در نظر گرفته است که در ادامه این مقاله در سایت نخستین ثبت به آن ها می پردازیم.
افراد غیر مشمول قانون مالیاتی
بر اساس ماده یک، افراد زیر مشمول پرداخت های مربوط به قانون مالیات های مستقیم می باشند و باید با توجه به مورد فعالیت و یا درآمدی که دارند نسبت به پرداخت مالیات های مربوطه اقدام نمایند:
- کلیه مالکین اعم از اشخاص حقیقی یا حقوقی نسبت به اموال یا املاک خود واقع در ایران طبق مقررات باب دوم.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
- هر شخص حقیقی ایرانی مقیم خارج از ایران نسبت به کلیه درآمدهایی که درایران تحصیل می کند.
- هر شخص حقوقی ایرانی نسبت به کلیه درآمدهایی که در ایران یا خارج از ایران تحصیل می نماید.
- هر شخص غیر ایرانی اعم از حقیقی یا حقوقی نسبت به درآمد هایی که در ایران تحصیل می کند و همچنین نسبت به درآمد هایی که بابت واگذاری امتیازات یا سایر حقوق خود و یا دادن تعلیمات و کمک های فنی و یا واگذاری فیلم های سینمایی که به عنوان بها یا حق نمایش یا هر عنوان دیگر عاید آن ها می گردد.
افراد غیر مشمول قانون مالیات های مستقیم
بر اساس ماده دو و تبصره های آن، افراد زیر مشمول پرداخت های مربوط به قانون مالیات های مستقیم نمی باشند و تکلیفی نسبت به انجام این قانون ندارند:
- وزارتخانه ها و موسسات دولتی
- دستگاه هایی که بودجه آن ها به وسیله دولت تأمین می شود.
- شهرداری ها
تبصره 1 – شرکت هایی که تمام یا قسمتی از سرمایه آن ها متعلق به اشخاص و موسسه های مذکور در بندهای فوق باشد، سهم درآمد یا سود آن ها مشمول حکم این ماده نخواهد بود. حکم این تبصره مانع استفاده شرکت های مزبور از فعالیت های مقرر در این قانون حسب مورد نیست.
تبصره 2 – درآمدهای حاصل از فعالیت های اقتصادی از قبیل فعالیت های صنعتی، معدنی، تجاری، خدماتی و سایر فعالیت های تولیدی برای اشخاص موضوع این ماده، که به نحوی غیر از طریق شرکت نیز تحصیل می شود، در هر مورد به طور جداگانه به نرخ مذکور در ماده ۱۰۵ این قانون مشمول مالیات خواهد بود.
مسئولان اداره امور در این گونه موارد نسبت به سهم فعالیت مذکور مکلف به انجام دادن تکالیف مزبور طبق مقررات این قانون خواهند بود. در غیر این صورت نسبت به پرداخت مالیات متعلق با مؤدی مسئولیت تضامنی خواهند داشت.
تبصره 3 – معافیت مالیاتی این ماده برای مواردی که از طرف حضرت امام خمینی یا مقام معظم رهبری دارای مجوز می باشند براساس نظر مقام معظم رهبری است.
وظایف و تکالیف مودیان ارزش افزوده
مشمولین مالیات بر ارزش افزوده مکلف به انجام موارد ذیل هستند:
1- ثبت نام : مطابق ماده 18 ارزش افزوده، تمامی اشخاص حقیقی و یا حقوقی موظف هستند ثبت نام ارزش افزوده را انجام داده و گواهی مالیات بر ارزش افزوده را اخذ نمایند.
2- صدور صورتحساب: مطابق ماده 19 مؤدیان موظف هستند در قبال عرضه کالا یا خدمات مشمول مالیات، صورتحسابی مطابق با ضوابط تعریف شده توسط سازمان مالیات بر ارزش افزوده تنظیم نمایند، در مواردی که از ماشین های فروش استفاده می شود نوار ماشین جایگزین صورتحساب خواهد شد.
3- وصول مالیات: مطابق ماده 20 _ مؤدیان مکلفند مالیات بر ارزش افزوده خود را، در تاریخ مشخص شده طی اظهارنامه اعلام نمایند و مالیات متعلق را پرداخت نمایند. از آنجاییکه این نظام مالیات را از مودیان دریافت نمی کند، مالیات پرداختی توسط مودیان طلب آنان از سازمان امور مالیاتی محسوب می شود، همچنین مودیان موظف هستند مالیات بر ارزش افزوده متعلقه را از خریداران خود اخذ و آنرا به عنوان طلب دولت نزد خود نگهداری نمایند.
4- ثبت و نگهداری اسناد و مدارک: مودیان موظف هستند از دفاتر، صورتحساب ها و فرم های مربوطه ارایه شده توسط سازمان، ماشین های فروش- صندوق فروش و یا سایر وسایل و روش های نگهداری حساب که از طرف سازمان امور مالیاتی تعیین می گردد، استفاده و مدارک مورد نظر را به مدت ده سال بعد از سال مالی مربوطه نگهداری نمایند.
5- ارایه اظهارنامه: تسویه حساب مالیاتی از طریق ارائه اظهارنامه فصلی می باشد. مطابق ماده 21 _ مؤدیان مالیاتی مکلفند اظهار نامه هر دوره مالیاتی را حداکثر ظرف پانزده روز از تاریخ انقضاء هر دوره مالیاتی سه ماهه، به ترتیب مقرر اظهار و مالیات متعلق مانده را با سازمان امور مالیاتی تسویه و مبلغ مالیات را واریز نمایند. در نظام مالیات بر ارزش افزوده روش ارائه اظهارنامه ی مالیاتی صرفاً به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ به صورت الکترونیکی و از طریق سایت معرفی شده توسط سازمان امورمالیاتی کشور می باشد.
ماده 21 تبصره 1 – چنانچه مدت فعالیت مؤدیان، کمتر از یک دوره مالیاتی باشد تکلیف مقرر در این ماده نسبت به مدت یاد شده نیز جاری می باشد.
ماده 21 تبصره 2 – اشخاص حقیقی و حقوقی که بیشتر از یک محل شغل و فعالیت دارند، ارایه اظهارنامه و پرداخت مالیات برای هر محل به طور جداگانه الزامیست.
ماده 20 تبصره 1 – گمرک ایران، مالیات بر ارزش افزوده را قبل از ترخیص کالا از وارد کنندگان دریافت و در پروانه های گمرکی و یا فرم های مخصوص درج می نماید. همچنین اطلاعات مربوط به اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول مقررات این قانون را به صورت ماهانه به سازمان امور مالیاتی کشور ارایه می نماید.
تبصره 3 – کارگاه ها ، واحد های تولیدی ، خدماتی و بازرگانی که نوع فعالیت آن ها به گونه ای است که بایستی دفتر، فروشگاه یا شعبه در یک یا چند محل دیگر داشته باشند، ارایه اظهار نامه واحد مطابق دستورالعملی است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور اعلام می گردد.
تبصره 4 – مودیانی که مکان ثابتی جهت شغل خود ندارند، محل سکونت آنان؛ جهت ارایه اظهار نامه و سایر امور مالیاتی معتبر خواهد بود.
ذینفعان سازمان چه کسانی هستند؟ تئوری ذینفعان و تحلیل گروه های ذی نفع
اصطلاح Stakeholder یا ذی نفع یک اصطلاح تازه نیست و قرنهاست که در رشتههای مختلف (از جمله حقوق، استراتژی و اخلاق کسب و کار) بهکار میرود.
البته با توجه به اینکه کسب و کارها، معمولاً ذینفعان متعدد و متنوع دارند، در استراتژی معمولاً به جای ذینفع، اصطلاحِ گروه های ذینفع (Stakeholder Groups) را میخوانیم و میشنویم.
در دوران معاصر، زمانی به صورت جدی به مفهوم ذی نفع و گروه های ذی نفع در بحث استراتژی توجه شد که ادوارد فریمن در سال ۱۹۸۴ کتاب خود را با عنوان مدیریت استراتژیک با نگاه به ذی نفعان منتشر کرد (+).
او بعدها با همکاری افراد همفکر خود، مقالات و کتابهای متعدد دیگری نیز در این زمینه منتشر کرد که تئوری ذینفعان (Stakeholder Theory) یکی از آنهاست.
فریمن ادعا نکرده که نخستین کسی است که مفهوم ذی نفع و مدیریت ذی نفعان را مطرح میکند. اتفاقاً او در بخشهای مختلف کتابش، همواره کوشیده است که به کارهای قبل از خودش ارجاع داده و آنها را معرفی کند.
اما به هر حال، به علت اینکه او زحمت زیادی برای گردآوری مباحث مطرح شدهی قبلی در این زمینه کشیده، و خودش نیز، نکات و دیدگاههای بسیاری را به بحث ذی نفع و ذی نفعان افزوده است، امروزه هر جا موضوع گفتگو ذینفعان و گروههای ذینفع باشد، حتماً بحث را با اشاره به ادوارد فریمن و کتاب نظریه ذینفعان آغاز میکنند.
در این درس به نکات زیر میپردازیم:
تعریف ذینفع چیست و به چه کسی ذینفع میگویند؟
فریمن و همکارانش در مقدمهی کتاب Stakeholder Theory خود (سال ۲۰۱۰) ذینفع را به صورت زیر تعریف میکنند (+):
ذی نفع یعنی افراد و گروههایی که به نوعی در موفقیت یا شکست یک کسب و کار، سهیم هستند.
تعریفهای دیگر هم کمابیش مشابه هستند. مثلاً به این تعریف در کتاب مدیریت استراتژیک روترمایر توجه کنید (البته این تعریف از نسخهی ۱۹۸۴ حرفهای خودِ فریمن اقتباس شده است):
ذی نفعان، افراد و گروهها و سازمانهایی هستند که روی اقدامهای یک بنگاه اقتصادی تأثیر میگذارند یا اینکه اقدامهای بنگاه اقتصادی روی آنها تأثیر میگذارد.
در کنار این دو توضیح، تعریف هیت و ایرلند (که کتاب استراتژیشان بسیار معروف است) میتواند برای ما مفیدتر باشد. چون در آنجا ذی نفع به شکلی تعریف شده که میتوان گفت خلاصهی تمام درس حاضر در آن تعریف گنجانده شده است (+):
ذی نفعان، افراد و گروهها و سازمانهایی هستند که میتوانند روی چشم انداز و مأموریت یک بنگاه اقتصادی تأثیر بگذارند. همچنین دستاوردها و خروجیهای استراتژیک بنگاه، روی آنها تأثیر میگذارد. ضمناً میتوانند در زمینهی عملکرد بنگاه، انتظارها و ادعاهایی داشته باشند و این انتظارات را [به وسیلهی اهرمهای مختلفی که در اختیار دارند] اعمال کنند.
به عنوان یک مثالِ به یادماندنی، به خاطر داشته باشید که یکی از مهمترین مجموعههایی که باید به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ در فهرست ذینفعان یک کارخانهی پلاستیکسازی ذکر شود، طبیعت است. چون طبیعت، از چنین کارخانهای اثر میپذیرد.
توجه به ذی نفعان سازمان به چه علت اهمیت دارد؟
اکنون که تعریف ذی نفع را خواندید، ممکن است چنین سوالهایی را از خود بپرسید:
- چرا تا این حد بر روی بحث ذی نفعان سازمان تأکید میشود؟
- چرا اغلب کتابهای استراتژی، این موضوع را در قالب یکی از سرفصلهای خود مطرح میکنند؟
- مگر تا همین چند دهه پیش که این بحث رواج نداشت، مدیریت استراتژیک کسب و کارها با مشکل مواجه بود؟
مسئله اینجاست که چند دهه قبل که بحث ذینفعان تا این حد جدی نبود، شرایط صنعت و اقتصاد هم تفاوت داشت و مدیریت یک کسب و کار به اندازهی امروز، پیچیده نبود.
فشار رقابتی در دهههای اخیر، بسیار بیشتر شده و امکانات تولید، به شکلی گسترده و فراگیر توزیع شده است. فناوری اطلاعات هم به سهم خود، نقش مهمی در تسریع فرایندهای تولید، طراحی و عرضه ایفا کرده است.
ابزارهایی مثل وب و شبکه های اجتماعی هم، تأمینکننده و مصرفکننده و شرکتهای رقیب را از هر زمان دیگری به شما نزدیکتر کرده است.
به طور به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ کلی میتوان گفت فشار رقابتی و ناپایداری محیطی، در اغلب صنایع افزایش پیدا کرده و هر اشتباهی در قبال هر یک از ذینفعان، میتواند بقای کل کسب و کار را تهدید کند.
در زمانی نهچندان دور، مهمترین چالش مدیرعامل این بود که مالکان و سهامداران شرکت را خوشحال کند و در مقابل سرمایهگذاری آنها در شرکت، سود کافی به آنها بازگرداند.
اما امروز مدیران ارشد شرکت، گاهی مجبور هستند به خاطر ذی نفعان دیگر (مثلاً مشتری، گروههای حامی محیط زیست، تأمینکنندگان و حتی گاهی شرکتهای رقیب) روبروی هیأتمدیره و سهامداران بایستند و تأکید کنند که باید منافع گروههای دیگر هم در نظر گرفته شود.
همهی ذینفعان به سادگی بهچشم نمیآیند
برای اغلب کسب و کارها، تعدادی ذی نفع شناختهشده وجود دارد که همهی ما آنها را میشناسیم:
مشتریان، همکاران داخل شرکت، تأمینکنندگان مواد اولیه، نمایندگان فروش، بانکها و موسسات مالی که وامهای بزرگ به یک کسب و کار دادهاند (یا قرار است بدهند)، سهامداران شرکت و اعضای هیأتمدیره، نمونهی این نوع ذینفعهای شناختهشده هستند.
اما بسته به کسب و کار و صنعت، ذینفعان دیگری هم هستند که نباید از آنها غافل شویم:
دسترسی کامل به مجموعه درسهای استراتژی و تفکر استراتژیک برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت ویژهی متمم، علاوه بر دسترسی به این درسها، به درسهای متنوع دیگری نیز دسترسی خواهید داشت که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
شاید برایتان جالب باشد که بررسیهای ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به استراتژی به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ و تفکر استراتژیک علاقهمند بودهاند، برای مطالعهی درسهای زیر هم وقت گذاشتهاند:
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
یک سازمان را در نظر بگیرید و توضیح کوتاهی در مورد خدمت یا محصول آن سازمان ارائه کنید.
سپس سعی کنید در چند لایه، ذی نفعان آن سازمان را توضیح دهید (ابتدا از ذی نفعانی که سادهتر به ذهن میآیند شروع کنید و سپس به سمت ذی نفعانی بروید که ممکن است در نگاه اول از دیده پنهان بمانند.
میتوانید روند مطالعهی درسهای استراتژی را ادامه دهید.
میتوانید پیش از ادامه دادن به مطالعهی درسهای استراتژی، درس تئوری نمایندگی را بخوانید. آشنایی با تئوری نمایندگی در کنار تئوری ذی نفعان، باعث میشود نگرش سیستمی شما در تحلیل کسب و کارها و بنگاه های اقتصادی تقویت شود.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری استراتژی کسب و کار به شما پیشنهاد میکند:
اشخاص حقوقی چگونه مجازات می شوند و مسئولیت کیفری آن ها
تا پیش از تصویب قانون مجازات اسلامی فعلی در سال 1392، در قوانین مختلف، موضوعی به نام مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی وجود نداشت و تنها در قوانین پراکنده از جمله قانون تجارت و قانون جرایم رایانهای درباره انحلال شخص حقوقی با حکم دادگاه، مواردی اشاره شده بود اما با تصویب قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، این موضوع به صراحت مورد اشاره قانونگذار قرار گرفت.
دکتر مرتضی ناجی در گفتوگو با «حمایت» اظهار کرد: برابر قوانین کشور ما شخص حقوقی مقابل شخص حقیقی قرار دارد و بهطور معمول به مجموعهای از افراد در کنار هم یا یک نهاد، موسسه، شرکت یا سازمان گفته میشود. البته نحوه تشکیل آن توسط قانون پیشبینی شده و برای آن حقوق، تکالیف و مسئولیتهای قانونی نیز در نظر گرفته شده است.
این حقوقدان اضافه کرد: بر اساس ماده ۱۴۳ قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، «در مسئولیت کیفری اصل بر مسئولیت شخص حقیقی است و شخص حقوقی در صورتی دارای مسئولیت کیفری است که نماینده قانونی شخص حقوقی به نام یا در راستای منافع آن مرتکب جرمی شود. مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مانع مسئولیت اشخاص حقیقی مرتکب جرم نیست.»
وی ادامه داد: با توجه به این ماده، کسانی که مسئولیت اداره شخص حقوقی را بر عهده دارند یا کسانی که به هر عنوانی خود را منتسب به یک شخصیت حقوقی معرفی میکنند، در صورتی که در راستای این سمت یا در راستای منافع شخص حقوقی مرتکب جرمی شوند، شخص نمیتواند به بهانه انجام جرم به نفع شرکت از مسئولیت آن طفره برود و شخص حقیقی مرتکب جرم در کنار شخص حقوقی هر دو باید پاسخگوی رفتار مجرمانه باشند. بر همین اساس است که در ادامه ماده ۱۴۳ آمده است که:
«مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی مانع مسئولیت اشخاص حقیقی مرتکب جرم نیست.»
ناجی همچنین بیان کرد: در حقیقت عمده مقررات مربوط به مجازات اشخاص حقوقی در ماده 143 قانون مجازات اسلامی آمده و قانونگذار در این ماده به این موضوع تاکید کرده است که اصل بر مسئولیت کیفری شخص حقیقی است. در حقیقت، قانونگذار شخص حقوقی را در صورتی مسئول میداند که به نام یا در راستای منافع شخص حقیقی مرتکب جرمی شود.
مسئولیت کیفری شخص حقوقی، جایگزین شخص حقیقی نمیشود
وی همچنین عنوان کرد: مسئولیت کیفری شخص حقوقی، جایگزین شخص حقیقی نمیشود و قانونگذار به صورت مضاعف، مسئولیت کیفری شخص حقیقی و حقوقی را در کنار یکدیگر آورده است. این حقوقدان همچنین با اشاره به ماده ۲۰ قانون مجازات اسلامی گفت: در این ماده آمده است «درصورتی که شخص حقوقی بر اساس ماده (۱۴۳) این قانون مسئول شناخته شود، با توجه به شدت جرم ارتکابی و نتایج زیانبار آن به مجازاتهایی محکوم می شود، این امر مانع از مجازات شخص حقیقی نیست»
وی این مجازاتها را شامل انحلال شخص حقوقی، مصادره کل اموال، ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی به طور دائم یا حداکثر برای مدت پنج سال، ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه بهطور دائم یا حداکثر برای مدت پنج سال، ممنوعیت از اصدار برخی اسناد تجاری حداکثر برای مدت پنج سال، جزای نقدی و انتشار حکم محکومیت به وسیله رسانهها دانست.
ناجی در ادامه بیان کرد: در تبصره ماده 20 قانون مجازات اسلامی نیز آمده است که مجازات موضوع این ماده، در مورد اشخاص حقوقی دولتی یا عمومی غیر دولتی در مواردی که اعمال حاکمیت میکنند، اعمال نمیشود. در حقیقت، تنها اشخاص حقوقی موضوع حقوق خصوصی قابل تعقیب و مجازات بوده و شرکتها و موسسات دولتی، عمومی و عمومی غیردولتی که به اعمال حاکمیتی می پردازند، قابل مجازات نیستند.
جزای نقدی قابل اعمال بر اشخاص حقوقی حداقل دو برابر اشخاص حقیقی است
وی بار دیگر به ماده 20 قانون مجازات اسلامی اشاره و اظهار کرد: انحلال شخص حقوقی که در این ماده مورد اشاره قانونگذار قرار گرفته، در صورتی محقق میشود که شخص حقوقی، به منظور ارتکاب جرم ایجاد شده یا بعد از ایجاد، منحرف شده و منحصرا در خدمت جرم شناخته شود. به گفته این حقوقدان، محکومیت شخص حقوقی به جزای نقدی نیز متفاوت از اشخاص حقیقی بوده و مطابق با ماده 21 قانون جدید، میزان جزای نقدی قابل اعمال بر اشخاص حقوقی حداقل دو برابر و حداکثر چهار برابر مبلغیی است که در قانون برای ارتکاب همان جرم بهوسیله اشخاص حقیقی تعیین می شود.
وی اضافه کرد: به طور معمول، مجازاتهایی که برای شخص حقیقی در نظر گرفته می شود، را نمیتوان در مورد شخص حقوقی اجرا کرد؛ شخص حقیقی را میتوان به حبس و در موارد اشد مجازات به مجازاتهای دیگری مانند اعدام محکوم کرد. این موضوع در حالی است که نمیتوان چنین مجازاتهایی را در مورد اشخاص حقوقی اعمال کرد. بنابراین بین مجازات اشخاص حقیقی و حقوقی تفاوتهای جدی وجود دارد.
ناجی با بیان اینکه حدود، دیات و قصاص در خصوص اشخاص حقوقی قابل تصور نیست، خاطرنشان کرد: این مجازاتها مربوط به اشخاص است و هرکس مرتکب آن شود باید پاسخگوی رفتار خود باشد و به صرف وقوع جرم مستوجب حد، قصاص یا دیه از سوی یکی از مسئولان شرکت، نمی توان شرکت را به واسطه آن جرم مجازات کرد. اما در مجازاتهای تعزیزی وضعیت متفاوت و به همین دلیل میتوان اشخاص حقوقی را فقط به مجازاتهای تعزیزی محکوم کرد.
محجورین چه کسانی هستند؟
اگر تا کنون کلمه محجورین را در شرکت شنیده اید و معنی حقوقی آن را نمیدانید ما به راحتی و در چند ثانیه توضیحات لازم را ارائه می دهیم .
محجورین چه کسانی هستند ؟
در پاسخ به سوال محجور به چه معناست باید بگوییم که در اصطلاح حقوقی معنی محجور به کسی گفته می شود که از قسمتی از تصرفات و کارهای حقوقی منع شده باشد.به بیان دیگر معنی کلمه محجور به معنای منع شخص به حکم قانون از اینکه بتواند کارهای خود را به صورت مستقل و بدون دخالت شخص دیگری اداره نماید و خودش کارهای حقوقی را انجام بدهد.
در حقوق ایران محجورین به کسی می گویند که به دلیل کم بودن سن و سال و یا زوال عقل قادر به انجام امور حقوقی خود نباشد اموری که در طول زندگی روزمره به آنها احتیاج است.
دولت از این افراد حمایت ویژه ای به عمل می آورد. به طور کلی محجورین به سه دسته تقسیم می شوند : 1- صغیر -2- سفیه- 3- مجنون
صغیر به شخصی گفته می شود که زیر سن قانونی سن دارد و به دلیل همین صغر سن قادر به تشخیص خیر و صلاح خود نیست .و به همین دلیل قیمی مانند پدر ، پدربزگ پدری یاشخصی به انتخاب دادگاه برای او در نظر گرفته می شود تا امور حقوقی او را انجام دهد.
در اغلب کشورها سن قانونی 18 سال تمام می باشد.سفیه یا غیر رشید کسی است که اگرچه به سن بلوغ رسیده اما نمی تواند عاقلانه فکر میکند و خوب و بد را از هم تشخیص دهد . باید بدانید که درست است که سفیه محجور محسوبمیشود و نیاز به ولی و قیم دارد تا تصمیمات او را تأیید کنند اما حجرِ سفیه تنها محدود به امور مالی است و در امور غیرمالی (ازدواج، طلاق، حضانت و …) حق انجام اعمال حقوقیبدون تأیید ولی یا قیم خود را دارد.
همچنین کسی که گاه گاه مالش را بد و غیرعاقلانه صرف میکند سفیه محسوب نمیشود و این فعل باید دائم باشد.
مجنون به فردی گفته میشود که کلا” قوای مدرکه ندارد و اختلال روانی و فقدان عقل دارد و مسلماً محجور است و نیاز به قیم داردتا به عنوان نماینده قانونی اش امضا نموده و امورحقوقی را به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ انجام دهد زیرا معاملات و دخل و تصرف مجنون در اموالش مجاز نیست مگر با اجازه ولی یا قیم او.
همچنین باید گفت که مجنون به هر درجه از جنون که رسیده باشد فرقی نمیکند و حسب شدت و ضعف جنون سبب نداشتن ولی و قیم نخواهد بود.
همانطور که گفته شد در صورت نبود اشخاصی از اقوام برای قیومیت، دادگاه به صلاحدید و تایید خود شخصی را به عنوان قیم محجور منصوب می کند.
محجور یعنی :
در پاسخ به سوالاتی از قبیل محجور یعنی چه و محجور به چه معنی باید بگوییم که در تعاریف حقوقی شخصی که اهلیت تمتع ( شایستگی دارابودن حق ) و اهلیت استیفا ( اجرای حق ) خود را نداشته باشد محجور خوانده میشود .
محجور معنی در اصطلاح حقوقی به کسی گفته میشود که از بخشی از تصرفات و اعمال حقوقی منع شدهاست به عبارت دیگر حجر عبارت است از منع شخص به حکم قانون از اینکه بتواند امور خود را بطور مستقل و بدون دخالت دیگری اداره کند و شخصاً اعمال حقوقی انجام دهد و فاقد اهلیت استیفا باشد. محجور از ریشه حجر و به معنی منع و بازداشتن برگرفته شدهاست.
بازداشتیها و ممنوع الخروجیهای هنرمندان
در جریان ناآرامی ها و اتفاقات اخیر کشور، جمعی از هنرمندان سینما و تئاتر و موسیقی هم به خاطر برخی اظهار نظر ها دستگیر ، ممنوع الخروج یا ممنوع الکار شدند. اظهار نظر درباره آنچه امروز در کشور رخ می دهد، همچون شمشیر دولبه است، مخصوصا اگر چهره شناخته شده ای باشید. حدود دو ماه پیش کمیته ای تحت عنوان کمیته حمایت حقوقی و قضایی از سینماگران در خانه سینما تشکیل شد. در این کمیته همایون اسعدیان، علیرضا حسینی، مهدی کوهیان، علی مردانه و نغمه دانش آشتیانی حضور دارند. این کمیته برای حمایت حقوقی و قضایی از سینماگران که در وقایع اخیر یا قبل از آن احضار، ممنوعالخروج، ممنوعالکار و یا بازداشت و زندانی شدهاند، تشکیل شده است و با همکاری خانه تئاتر و موسیقی لیستی 100 نفره از هنرمندان ممنوع الخروج و بازداشتی تهیه کرده و خبر از ممنوع الخروجی اکثر بازیگران مشهور و کارگردانها می دهد.
اخبار و شنیده ها از شرایط پر التهاب سینما خبر می دهد ، جریان ممنوع الکاری و ممنوع الخروجی ادامه دارد. قرار داد عده ای فسخ شده است و به گفته علیرضا حسینی، عضو کمیته و هیئت مدیره خانه سینما،"تعدادی از بازیگران مشهور و کارگردانها ممنوع الخروج شده اند." مستند سازانی چون مژگان ایلانلو هنوز در بازداشت به سر می برند و گفته می شود که خبری از مکان کتایون ریاحی نیست، با این حال در صحت و سلامت است. چهره ها شناخته شده ای چون بهرام رادان و مانی حقیقی هم از ممنوع الخروجی خود خبر داده اند .
اطلاعات دقیقی از شرایط بازداشت شدگان در دسترس نیست و بر اساس اطلاعاتی که از طریق خانواده ها به کمیته رسیده است، بازداشت شدگان در زندان اوین، فشافویه و قرچک هستند و گفته می شود چند نفری هم در زندان تبریز و سنندج به سرمی برند. افرادی از سوی این کمیته برای جمع آوری اطلاعات به دادگاه و زندان رفته اند و اعضای کمیته تا امروز با نهادهای قضایی امنیتی همچون معاون دادستان کل کشور جلسه داشته اند.
همایون اسعدیان کارگردان سینما در باره فرایند کار و اقدامات این کمیته به عنوان نماینده صنفی هنرمندان به شبکه شرق گفت: مرحله اول جمع آوری اطلاعات بود. می خواستیم بدانیم برای چه کسانی مشکل پیش آمده است. به دوستان صنوف اطلاع دادیم که هر موردی هست را به ما اطلاع بدهند. لیستی از وضعیت و مکانشان تهیه شد. دوستان ما ارتباطات قضایی برقرار کردند تا حداقل بفهمیم کسی که دستگیر شده الان در چه وضعیتی است. اگر امکانش هست بتوانیم شرایط آزادیشان را فراهم کنیم یا از طریق وکلا از جهت حقوقی هم به به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ خانواده ها کمک کنیم، تا بدانند چگونه باید برخورد کنند و چه کار باید انجام دهند.
چه کسانی دستگیر شده اند
در طول این مدت لیستی توسط کمیته تهیه شده است. لیست حدود صد نفر است و شامل زندایان، کسانی که پاسپورتهایشان توقیف شده و ممنوع الخروج ها می شود. این آمار مدام به روز شده و نفرات جدیدی به لیست اضافه میشوند. علیرضا حسینی، عضو هیئت مدیره خانه سینما و نماینده هیئت مدیره در کمیته حمایت حقوقی و قضایی از هنرمندان و سینماگران است. او می گوید، برای حفظ حقوق بازداشت شدگان اجازه ندارند، اسم آنها را منتشر کنند، با این حال درباره جزییات افرادی که در لیست هستند، چنین توضیح می دهد: 10 مستندساز از قبل بخاطر سفرها و شرکت در به چه سهامدارانی حقیقی گفته میشود؟ ورک شاپ درگیر دادگاه بودند و شش نفر هم به خاطر بیانیه در لیست هستند و ۲۶ نفر از اعضای خانه تئاتر و موسیقی هم در لیست حضور دارند. تعدادی از دستگیرشدگان نویسنده، دستیار فیلمبردار و سازنده فیلم کوتاه و مستند ساز هستند. اکثرا جوانند و متاسفانه دچار پرونده قضایی شده اند.
به گفته مهدی کوهیان، تهیهکننده و عضو دیگر این کمیته، اکثر بازداشت شدگان، کسانی هستند که در فضای مجازی فعالیت اعتراضی داشتهاند، برخی هم در خیابان دستگیر شدهاند. تعدادی با پیگیری و قید وثیقه آزاد و به خانواده خود پیوسته اند. با این حال حسینی معتقد است، در ابتدا همکاری و کمکها از طرف مسئولان خوب بود اما در دو - سه هفته گذشته همکاری کمتر شده است، چراکه پروندهها به سمت دادگاه و حکم دادن می روند. حتی چند روزی است که روند مقداری کند شده است و با سپردن وثیقه هم آزاد شدن هنرمندان سخت است. او درباره حکم هایی که تا کنون صادر شده می گوید: برای چند نفر از کسانی که روزهای اول یعنی در اواخر شهریور و اوایل مهر بازداشت شدند، حکم صادر شده است. بیشتر این حکمها برای زندان به مدت شش سال و کمتر بوده اما بهتر است که خیلی وارد جزئیات نشویم چون ممکن است، دقیق نباشد. ما هم در حدی میدانیم که به ما اطلاع می دهند.
ممنوعالکاری را به کسی اعلام نمیکنند
مسئله فقط بازداشت و ممنوع الخروجی نیست، موضوع ممنوع الکاری هم مطرح است. مهدی کوهیان با بیان اینکه هنوز لیست دقیقی از تعداد ممنوعالکارها وجود ندارد، درباره علت این مسئله چنین توضیح می دهد: ممنوعالکاری را به کسی اعلام نمیکنند. احتمال دارد تعداد ممنوعالکارها بیشتر باشد و ما هنوز اطلاع نداریم. الان کاری تولید نمی شود که بتوان متوجه شد، چه کسی ممنوع الکار است. ولی می دانیم که قراردادهای عده ای را لغو کردهاند و چند نفری هستند که اجازه ادامه همکاری ندارند.
تضمین حق دادرسی عادلانه
شرایط نگران کننده است.آنچه باعث نگرانی کمیته شده برگزاری سریع دادگاه است و کوهیان می گوید: درخواست ما از مراجع قضایی این است که سرعت در رسیدگی، مانعِ تضمین حق دادرسی عادلانه ی متهمین نشود. اصل برائت، اصل دادرسی توسط مقام بیطرف، اصل علنی بودن دادرسی، اصل دسترسی به وکیل، اصل تفهیم اتهام به متهم، اصل محق بودن متهم به سکوت و . همه از مصادیق حق دادرسی عادلانه است که خود یکی از حقوق بنیادین بشری است و نظام حقوقی حاکم بر ایران هم آن را به رسمیت میشناسد.اینکه فوریت رسیدگی این حق را تضمین کند؛ موجب تردید و نگرانی جدی ماست.
نداشتن وکیل در مرحله دادسرا یکی دیگر از نگرانی های موجود برای بازداشت شدگان است. کوهیان می گوید:تمام بازداشتی های اخیر با اتهام امنیتی بازداشت شدهاند و طبق تبصره ماده 48 قانون آیین دادرسی کیفری فقط یکسری از وکلای مورد تائید رئیس قوه قضائیه می توانند وکالت این افراد را بپذیرند که البته این ناقض حق دسترسی آزاد متهم به وکیل است چون متهم باید وکیل را خودش (هر وکیلی که احساس کند میتواند از حقوقش دفاع کند) انتخاب کند. بنابراین اکثر متهمین در مرحله دادسرا نمی توانند وکیل انتخابی خودشان را داشته باشند و نمی توانند با وکیلشان دیدار داشته باشند. ولی در مرحله دادگاه،این محدودیت برداشته میشود و آنها میتوانند وکیل داشته باشند. اما مهم است که متهم در مرحلهی دادسرا وکیل داشته باشد چون آنجاست که تحقیقات مقدماتی انجام می شود و ممکن است چیزهایی گفته شود که متهم نتواند از خودش دقیق دفاع کند. در قانون آیین دادرسی کیفری، متهم حق سکوت دارد و میتواند در برابر اتهامات سکوت بکند. وقتی یک وکیل نتواند این مسائل را به موکل خودش تفهیم کند، شاید متهم نداند که از این حقوق قانونی برخوردار است. بنابراین ، متاسفانه این یکی از نواقص قانونی ما هست که حق دسترسی آزاد به وکیل را برای متهمین محدود کرده است
در این لیست صد نفره هنرمندان سینما، موسیقی و تئاتر حضور دارند و کمیته با اعضای خانه موسیقی و تئاتر هم جلساتی داشته است و پیگیر شرایطشان است. هر چند به قول کوهیان اختیارات و توان این کمیته به اندازهای نیست که بتواند اقدام خاصی انجام دهد با این حال این کمیته تلاش می کند که خبری از وضعیت بازداشت شدگان به خانوادهها برساند .
اینها همه فرزندان یک خانه و مملکت هستند
اعضای کمیته معتقدند ادامه این وضع ، برای کل جامعه خوب نیست و به عنوان نمایندگان خانه سینما خواستار تسریع روند ازادی ها هستند. حسینی به عنوان نماینده هیئت مدیره خانه سینما در این کمیته از انتظارات این کمیته می گوید: انتظار مااین است که بازداشت شدگان مورد عفو قار بگیرند و در زندان نمانند، حکمها نباید سنگین باشد. بایستی تمهیداتی اندیشیده شود که مشکل همه مردم و بازداشتیها ونه فقط هنرمندان زودترحل شود. من در مقامی نیستم که کسی را مقصر بدانم اما معمولا در دعوا ازآنهایی که مسئولیتی دارند و آنهایی قدرت دستشان است انتظار می رود با درایت بیشتر و مصلحانه کار را دنبال کنند .اینها همه فرزندان یک خانه و مملکت هستند، برای هرکس اتفاقی بیفتد، برای همه مردم درد آور است. به هر حال جواناند، احساس دارند و حق دارند! حق دارند تا جایی که مسالمت آمیز باشد و حقوق، جان و مال شخص دیگری را به خطر نیاندازند، اعتراض کنند.
جامعه احساس خستگی دارد
این عضو هیئت مدیره خانه سینما، با تاکید بر اینکه باید حرفهای همدیگر را با تامل و صبر بیشتری گوش کنیم در پایان با بیان اینکه جامعه در معرض آسیب است، با تاکید بر حق اعتراض گفت: نمی شود چون کسی حرفی زد شدیدترین حکمها برایش صادر شود! این مملکت برای ۸۰ میلیون آدم است . تمرین دموکراسی در ایران سابقه خوبی ندارد. شاید ادای آن را در آوریم ولی تمرین دموکراسی در چند صد سال گذشته در ایران نبوده و الان هم نیست، اگر کسی مخالف حرف بزند به من بر خواهد خورد و این بد است. امیدوار هستیم که وفاق همگانی رخ دهد تا همه به آرامش برسند. جامعه احساس خستگی دارد،. من فعلا فقط می توانم همین را بگویم.
دیدگاه شما