موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی

جفت ارز یورو دلار آمریکا: انتظار اصلاح و ادامه روند نزولی پس از آن

در روز چهارشنبه ششم فوریه، معاملات یورو با کاهش بسته شد. روند نزولی یورو به‌دلیل قوی‌تر شدن دلار در سراسر بازار جهانی Forex و همچنین رشد ناگهانی نرخ بازده سهام US10Y بود. نرخ بازده سهام دیروز را با افزایش به پایان نرساند، اما رشدی که اتفاق افتاد باعث باز شدن موضع‌های معاملاتی خرید دلار شد. در طی جلسه اروپا، یورو شاهد اصلاح و قرار گرفتن روی 1.1399 بود و پس از آن در طول معاملات ایالات متحده به 1.1361 سقوط کرد.

اخبار روز (GMT+3):

• 10:00 آلمان: گزارش تولید صنعتی (دسامبر)
• 10:45 فرانسه: گزارش تراز معاملاتی (دسامبر)
• 11:00 سوئیس: گزارش ذخایر ارزی (دسامبر)
• 11:30 بریتانیا: تصمیم‌گیری بانک انگلستان درباره نرخ بهره، گزارش تسهیلات خرید دارایی بانک انگلستان، گزارش تورم سه ماهه بانک انگلستان.
• 16:30 ایالات متحده: گزارش اولیه مدعیان بیکاری ( ۱ فوریه)
• 23:00 ایالات متحده: گزارش تغییر اعتبار مصرف کننده (دسامبر)

شرایط فعلی:

پیش‌بینی‌های دیروز بازار به طور کامل درست از آب در آمد. ابتدا یورو به شیب 90‌ درجه سقوط کرد، و پس از روند صعودی جزئی، هم‌راستا با سطر روند ساعتی به محدوده پایین‌تر کانال A-A سقوط کرد.

در جلسه امروز آسیا، فروشندگان معاملات را روی شیب 112 درجه می‌بندند. فروش استقراضی یورو در محدوده این سطح با ریسک بالایی همراه است. اگر می‌خواهید این کار را انجام دهید، پیشنهاد می‌کنم رسیک معامله را کاهش دهید چون احتمال اصلاح در این بخش نسبتاً بالا است. تصور می کنم که فروش پس از آغاز روند صعودی بهتر باشد. بر اساس پیش‌بینی‌های من، انتظار دارم اطلاح تا 1.1375/77 انجام شود و پس از آن روند نزولی آغاز شود و معاملات امروز روی 1.1340 بسته شود.

بر اساس پیش‌بینی های من، در طول شب هشتم فوریه شاهد بازگشت روند خواهیم بود. بر همین اساس باید شاهد شکل‌گیری مدل روند بازگشتی در محدوده بین شیب 112 و 135 درجه باشیم (شیب 135 درجه روی 1.1328 قرار دارد).

چین را نباید فراموش کرد! استیون منوشین، وزیر اقتصاد ایالات متحده، اعلام کرده است که به منظور آغاز دور جدید مذاکرات معاملاتی همراه گروهی از نمایندگان به پکن سفر خواهد کرد. اگر توافقی حاصل نشود، ممکن است مجموعه جدیدی از تعرفه‌ها از روز دوم مارس روی کالاهای چینی اعمال شود. منوشین اظهار کرده است که تا کنون مذاکرات بسیار سازنده بوده است. این خبر امیدها را برای رسیدن به توافق زنده می‌کند که همین امر باعث به‌وجود آمدن روند افزایشی برای دارایی‌های با رسیک بالا خواهد شد.

بورس کالا چیست و چگونه وارد آن شویم؟

بازار سرمایه از چهار بازار اصلی تشکیل شده است که عبارتند از بازار بورس، فرا بورس، کالا و بورس انرژی. در بورس کالا، همان طور که از نامش می‌توان فهمید کالاهای معینی مورد معامله قرار می‌گیرند. تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌دانند که بورس کالا مکان مطمئنی برای خرید مواد اولیه، دریافت اطلاعات موثق در مورد روند قیمتی کالاها و در نهایت سود تضمین شده است. در ادامه بورس کالا را معرفی می‌کنیم و به چگونگی معامله در این بازار و مزایا و معایب آن می‌پردازیم.

بورس کالا چیست؟

در بازار منسجمی که عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و بعد از بررسی‌های کارشناسان، کالای مورد نظر قیمت‌گذاری می‌شود و به خریداران عرضه می‌شود بورس کالا می‌گویند. در واقع در بورس کالا نیز مشابه بورس اوراق بهادار، معامله و داد و ستد انجام می‌شود. با این تفاوت که در بورس کالا، کالاهای خام و فرآوری نشده مانند گندم، برنج، پنبه، فلزات و… خرید و فروش می‌شوند.
راه‌اندازی بازاری چون بورس کالا دلایل متعددی دارد اما شاید بتوان گفت وجود معایب و مشکلات بازار سنتی، شفاف نبودن کشف قیمت در آن‌ بازارها، نبود تضمین‌های لازم برای معامله‌گران، غیرقابل‌پیش‌بینی بودن قیمت‌های آینده، امکان کلاه‌برداری و نبود آمار و اطلاعات دقیق و… از دلایلی بود که پیشنهاد راه‌اندازی بورس کالا مطرح شود.
در بورس کالای ایران، بورس فلزات در شهریور ۱۳۸۲ و پس از آن بورس کالای کشاورزی در شهریور ۱۳۸۳ آغاز به فعالیت کردند. در سال ۱۳۸۵ بورس فلزات و کالای کشاورزی موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی در هم‌ آمیخته شدند و پس از پذیره‌نویسی و برگزاری مجمع عمومی، از مهر ۱۳۸۶ شرکت بورس کالای فعلی کار خود را زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد. در حال حاضر این شرکت شامل «مجمع عمومی»، «هیئت مدیره»، «مدیرعامل»، «بازرس یا حسابرس» است.
در بازار بورس جهان نیز وجود بورس کالا از قرن ۱۹ احساس شد و در پی آن برای رفع مشکلات و موانع در امر داد و ستد، بورس‌ کالا راه‌اندازی شد تا به وسیله آن معاملات در یک نظام سازمان یافته، در بازارهای جهانی صورت بگیرد. در حال حاضر صدها بورس کالایی در سراسر جهان در حال فعالیت هستند که از نمونه آن‌ها می‌توان به بورس معروف و تجاری شیکاگو(CME) ، بورس فلزات لندن(LME) ، بورس کالای نیویورک(NYMEX) و بورس کالای توکیو (TOCOM) اشاره کرد.

چه کسانی در بورس کالا داد و ستد می‌کنند؟

فعالان بورس کالا معمولاً به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. گروه اول افرادی هستند که می‌خواهند نوسان قیمت‌ها به آن‌ها ضرر وارد نکند و از نوسانات کاذب قیمتی ایمن باشند. مانند تولیدکنندگان کالا موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی و مصرف‌کنندگان عمده.
گروه دوم نقطه مقابل گروه اول هستند، یعنی افرادی که از نوسانات قیمت به نفع خود استفاده می‌کنند تا سود خود را بالاتر ببرند. در بورس کالا به این دسته از افراد سوداگران گفته می‌شود.
گروه دیگری نیز هستند که با نام بازرگانان مواد اولیه از آن‌ها نام برده می‌شود. یکی از ویژگی‌های بورس کالا حضور نهادهای ناظر بر این بازار است که با نظارت بر معاملات و قوانین آن از حقوق تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و بازرگانان حمایت می‌کنند.

چه بازارهایی در بورس کالا وجود دارد؟

چهار بازار که زیر مجموعه اصلی در بورس کالا هستند عبارتند از: بازارهای فرعی، مشتقه، مالی و فیزیکی. هر کدام از این بازارها زیرمجموعه‌های کوچکتری دارند. به عنوان مثال محصولات شیمیایی و پتروشیمی، محصولات صنعتی، معدنی و کشاورزی زیرمجموعه بازار فیزیکی قرار می‌گیرند و مهمترین و اصلی‌ترین بخش فعالیت بورس کالا را شکل می‌دهند.

1. بازار فیزیکی:

در بازار فیزیکی عرضه‌کنندگان صنایع بالادستی و پایین دستی و مواد خامی چون محصولات پالایشگاهی، کشاورزی و فلزی، این محصولات را عرضه کرده تا مردم و تولیدکنندگان، کالای مورد نظر خود را خریداری کنند. در واقع با این کار مردم با ساز و کار نظام یافته‌تر و پیشرفته‌تر از بازارهای سنتی، کالاهای فیزیکی مورد نظرشان را خرید و فروش کنند.

2. بازار فرعی:

این بازار تفاوت شایان ذکری با بازار فیزیکی ندارد و تنها تفاوت آن این است که کالاهای کشاورزی، صنعتی، فلزی، معدنی، شیمیایی، پلیمر، اموال غیر منقول و ضایعات و مستعملات در زیر گروه بازار فرعی جای دارند. در واقع برای پذیرش افراد بیشتر و طیف وسیع‌تری از کسانی که می‌خواهند در بازار کالا فعالیت کنند این بازار به وجود آمد تا این گروه نیز با قوانین ساده‌تری در خصوص پذیرش کالا، وارد بازار بورس شوند.

3. بازار مشتقه:

با توجه به نیازهای بازار و ماهیت خاص بعضی از کالاها بازار مشتقه به وجود آمد. جدیدترین بازاری که در بورس کالا تشکیل شده است بازار مشتقه است تا در آن با کمک اوراق مشتقه، طیف جدیدی از سرمایه‌گذران وارد بازار شوند. اوراق مشتقه بورس کالا شامل «قراردادهای آتی» و «قراردادهای اختیار معامله» هستند. در این روش در ابتدا یک دارایی ( مانند زعفران، پسته و زیره، فراورده‌های نفتی، انواع فلزات و سکه و…) به عنوان یک دارایی پایه انتخاب می‌شوند و قراردادها روی آن منتشر و تعریف می‌شوند. بازار مشتقه مزایای بسیاری دارد از جمله پوشش دادن ریسک، امکان خرید و فروش استقراضی دارایی‌ها و… .

4. بازار بورس مالی:

سه زیرمجموعه اصلی بازار بورس مالی «سلف موازی استاندارد»، «گواهی سپرده کالایی» و «صندو‌ق‌های کالایی» هستند. از ویژگی‌های این بازار جذب افرادی است که نمی‌دانند سرمایه‌های سرگردان خود را در کجا سرمایه‌گذاری کنند. این سرمایه‌ها می‌توانند برای تأمین مالی شرکت‌ها به کار روند.

اهداف بورس کالا چیست؟

• تشکیل بازاری منسجم و قانونمند جهت ساده‌تر شدن معاملات و داد و ستد نقدی و آتی کالا
• شفاف‌سازی قیمتی و کشف قیمت‌ها به صورتی که جنبه رقابتی ایجاد کند.
• سامان‌دهی برخی بازارها مانند بازار کالاهای خاصی چون محصولات فلزی، کشاورزی، انرژی و پتروشیمی
• از میان برداشتن واسطه‌ بین فروشنده و خریدار و حذف واسطه‌گری در معاملات
• کاهش ریسک معامله در نوسانات شدید بازار و امکان انتقال ریسک
• ‌قابل پیش‌بینی بودن حدودی قیمت‌های آینده
• از بین بردن امکان کلاه‌برداری با وجود بودن آمار و اطلاعات دقیق
• انجام معاملات نقدی و آتی کالا با استفاده از ابزارهای مناسب

مزایای بورس کالا

1. در بورس کالا اطمینان در بین طرفین معامله وجود دارد زیرا این معامله دقیقا تحت نظارت سازمان انجام می‌شود.
2. پرداخت وجه در این بازار به‌ صورت کاملا سازمان ‌یافته صورت می‌گیرد و در نتیجه ریسک نکول و کالای معیوب وجود ندارد.
   اس کشف نرخ از دیگر مزایای بورس است. نرخ عادلانه بر اساس میزان عرضه و تقاضا به دست می‌آید که این شفافیت قیمتی هم به نفع خریدار و هم فروشنده است.
3. شفافیت در اعمال قوانین نیز وجود دارد زیرا معاملات تحت نظارت ناظرین بازار صورت می‌پذیرد و هرگونه تخلف در آن منجر به اخراج و یا پرداخت خسارت طرف فرد متخلف می‌شود.
4. در بازار بورس کالا نمی‌توان به طور صوری خرید و فروش کرد، زیرا همان طور که گفتیم تمامی معاملات شفاف هستند و زیر ذره‌بین مقامات دولتی و سهامداران.
5. خریدار یا فروشنده در صورتی که تعهدات خود را انجام ندهد مجبور به پرداخت خسارت و جبران ضرر است. جبران خسارت از طریق اتاق پایاپای و از محل تضامین عرضه‌‌ کننده یا خریدار یا کارگزاران صورت می‌پذیرد.
6. در معاملات بورس کالا دریافت وام از بانک‌ها آسان‌تر انجام می‌شود. بانک‌ها بر اساس اسناد صادره توسط کارگزاری‌ها با شرایط ساده‌تری به خریداران وام می‌دهند.
7. در این بازار، نیازی به تبلیغ برای کالای فروشندگان نیست. زیرا که این وظیفه بر عهده بورس کالا است و محصولات فروشندگان را به صورت رایگان به خریداران خارجی و داخلی معرفی می‌کند.
8. معامله در بازار بورس کالا گامی به سوی دنیای مکانیزه و پیشرفته معاملات است.
9. با توجه به قیمت معاملاتی که انجام می‌شود، می‌توانیم وضعیت و روند اقتصادی کشور را تحلیل و بررسی کنیم تا بهترین نتیجه را به دست آوریم.

محدودیت‌های بورس کالا

از محدودیت‌های بورس کالا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. حجم خرید نباید از میزان معینی کمتر باشد.
2. برخی کالا‌ها به صورت گروهی در سبد خرید عرضه می‌شوند و این موضوع یعنی سلب حق انتخاب از خریدار.
3. کسانی که به دنبال فرار از مالیات هستند در این بازار مایوس می‌شوند و امکان فرار مالیاتی در این بازار وجود ندارد.
4. عرضه‌ها بایست به‌صورت دائم انجام ‌شود در غیر موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی این صورت و در صورت ایجاد وقفه در آن، عرضه‌کننده از بورس کالا اخراج می‌شود.

سخن آخر

در این مقاله یک تعریف کلی و جامع از بازار بورس کالا در ایران ارائه کردیم. اهداف و معایب آن را برشمردیم و همچنین انواع فرآیند معاملات در آن را مرور کردیم. به طور خلاصه می‌توان گفت بازار بورس کالا به منظور برطرف کردن نقطه ‌ضعف‌ها و کمبود‌های بازار سنتی راه‌اندازی شد و هدف آن توسعه دادن به مبادلات کالایی است. قانونمندبودن و شفافیت این بازار باعث شده است که مرجع قیمتی خوبی باشد و همه فعالان بازار به آن اعتماد کنند و منتظر کشف نرخ در این بازار شوند و معمولا بازارهای موازی با بورس کالا بعد از این کشف نرخ، قیمت‌های خود را اعلام می‌کنند.

اهرم‌های قدرتمند برای سودآوری در بورس

اختیارهای خرید و فروش در بازارهای بین‌المللی سهم بزرگی در معاملات سهام دارند. مزیت خرید و فروش براساس اختیارات، استفاده از نقدینگی اندک برای معامله‌های بزرگ‌تر است. از سوی دیگر در معاملات اختیارهای خرید و فروش می‌توان انتظارات بازار را از قیمت‌های آتی سهام سنجید. در این گزارش به بررسی مقدماتی قراردادهای اختیار معامله در بورس تهران می‌پردازیم.

دنیای بورس: اوراق اختیار معامله از جمله ابزار مشتقه سهام است. اوراق مشتقه به اوراقی گفته می‌شود که قیمت آن از قیمت سهام اصلی مشتق می‌شود. به بیان بهتر سهامی وابسته به سهام اصلی که نوسانات قیمتی آن وابسته به نوسانات قیمت سهم اصلی‌ست. ویژگی اوراق اختیار معامله، امکان اعمال یا عدم اعمال آن از سوی خریدار یا فروشنده ‌است. در ادامه مفهوم «اعمال» را ذکر خواهیم کرد.

اجزای اختیار معاملات

اوراق اختیار معامله از چند بخش تشکیل شده‌است:
قیمت اختیار، قیمت اعمال، تعداد هر سهم به ازای هر قرارداد و تاریخ سررسید.
تاریخ سررسید: تاریخی که برای اعمال هر قرارداد در تاریخ عرضه اختیار خرید و فروش مشخص می‌شود. از آنجایی که اوراق اختیار معامله در بورس تهران از نوع اروپایی‌ست، تاریخ سررسید یا اعمال برای هر قرارداد مشخص است و امکان اعمال آن تنها در تاریخ سررسید وجود دارد.

قیمت اعمال: قیمتی‌ست که خریدار اختیار خرید و فروش بسته به نوع آن در تاریخ سررسید تضمین اعمال آن را از فروشنده گرفته‌است.

قیمت اختیار: قیمتی‌ست که بابت خریدار اوراق اختیار بابت ادعای آتی آن پرداخت می‌کند و براساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود.

تعداد هر سهم به ازای هر قرارداد: نیز مفهومی قراردادی‌ست که در اطلاعیه عرضه نماد مشخص می‌شود. برای مثال هر قرارداد اختیار معامله معادل 10 هزار سهم.

ویژگی اختیار معاملات در بورس تهران

اوراق اختیار منتشر شده در بورس تهران را مانند سهام در مرحله ابتدایی فقط می‌توان خرید. (امکان فروش استقراضی اختیارهای معامله در حال حاضر وجود ندارد) بنابراین در شرایط فعلی تنها دو امکان خرید اختیار خرید و خرید اختیار فروش وجود دارد. البته خریداران اختیار‌های خرید و فروش قبل از سررسید می‌توانند با توجه نوسان قیمت اوراق اختیار، آن را در بازار به فروش برسانند و تنها برای اعمال اختیار نیازمند رسیدن به سررسید هستند. اما خریداران اختیار خرید در موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی صورتی که در زیان معاملاتی در زمان سررسید قرار گرفته باشند، لزومی به اعمال یا تسویه قراردادهای خود ندارند و اسم اختیار نیز به همین علت به این قراردادها اطلاق می‌شود.

برای روشن‌تر شدن موضوع مثالی را ذکر می‌کنیم. برای مثال سهام بانک ملت در بورس تهران در روز جاری در حوالی قیمت 300 تومان در حال معامله شدن است. اختیارهای خرید و فروش سهام بانک ملت که به ترتیب با نمادهای «ضملت» و «طملت» در قیمت‌های اعمال مختلف در سررسید مشخص (سررسید آخرین اختیارهای معامله منتشر شده در این نماد 22 اردیبهشت سال 98 است) منتشر شده‌اند، در نمادهای مذکور قابل معامله هستند و قیمت آنها (قیمت اختیار) بر اساس قیمت سهم و عرضه و تقاضای بازار مشخص می‌شود.

به عنوان نمونه نماد «ضملت2005» اختیار خرید سهام بانک ملت در قیمت اعمال 260 تومان در تاریخ 22 اردیبهشت 98 است. این اوراق امروز در قیمت اختیار هر برگه 50 تومان معامله شد. تفسیر قیمت فوق برای خریداران «ضملت2005» در این قیمت این است که خریدار انتظار دارد سهم در تاریخ یاد شده قیمتی بالاتر از 310=50+260 تومان داشته باشد. یعنی خریدار اختیار خرید با پرداخت 50 تومان برای این نماد، اختیار خرید هر سهم بانک ملت در قیمت 260 تومان در تاریخ سررسید را دارد.
هرچه قیمت سهم پایین‌تر از 310 تومان بیاید، دارنده اختیار معامله زیان خواهد کرد. در صورتی که قیمت سهم در تاریخ سررسید مثلا 350 تومان باشد، خریدار اختیار خرید با اعمال آن به سودی 40 تومانی به ازای هر برگه سهم خواهد رسید. لازم به ذکر است معاملات اختیارها در بورس تهران به صورت قراردادی‌ست و اندازه هر قرارداد معادل 10 هزار موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی سهم است و جزئیات هر عرضه در اطلاعیه عرضه اوراق مشتقه مشخص می‌شود.

گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌های کمتر

یک بار دیگر فرآیند طی شده را مرور می‌کنیم. شخصی 20 قرارداد «ضملت2005» در قیمت 50 تومان خریداری می‌کند و بابت آن 10 میلیون تومان پرداخت می‌کند موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی در حالی‌که برای خرید عادی این تعداد سهم (20 قرارداد 10 هزار سهمی) در قیمت فعلی 300 تومانی در بازار نیازمند نقدینگی 60 میلیون تومانی‌ست. با فرض اینکه قیمت هر سهم تا زمان سررسید به 350 تومان برسد، در زمان اعمال اختیارهای معامله، صاحب این تعداد اختیار خرید، سود 8 میلیون تومانی را کسب می‌کند. (80 درصد سود) حال اگر این فرد به جای خرید این تعداد از اختیار معامله، سهام بانک ملت را در حوالی قیمت 300 تومانی می‌خرید و در شرایط مشابه تا زمان سررسید در قیمت 350 تومان نگهداری می‌کرد، سودی معادل 10 میلیون تومان به دست می‌آورد. (16 درصد سود)

هرچند میزان سود کسب شده توسط دارنده سهام تغییر خاصی نداشته است اما با توجه به میزان سرمایه اولیه وارد شده، این نوع معامله برای سرمایه‌گذارانی که امید به ثبت قیمت‌های بالاتر دارند، گزینه جذاب‌تری به شمار می‌آید.

در شرایط ورود به زیان نیز شرایط به همین منوال است. اگر قیمت سهام در روز سررسید پایین‌تر از 260 تومان باشد، دارنده اختیار خرید لزومی به اعمال آن نمی‌بیند و زیانی معادل خرید اختیار خرید متحمل می‌شود. (20 قرارداد 10 هزار سهمی به قیمت هر سهم 50 تومان که معادل 10 میلیون تومان می‌شود) اگر قیمت سهم بین 260 تا 310 تومان باشد، دارنده اختیار خرید با اعمال اختیار خرید می‌تواند از زیان خود کم کند. برای مثال اگر قیمت سهم بانک ملت در روز سررسید 290 تومان باشد، خریدار اختیار خرید «ضملت2005» در آن زمان می‌تواند سهام خود را در قیمت 260 تومان از فروشنده اختیار (تضمین کننده تحویل سهم در قیمت اعمال و در تاریخ سررسید) خرید تحویل بگیرد و در بازار با قیمت 290 تومان به فروش برساند. ولی از آنجایی که به ازای هر اختیار خرید 50 تومان پرداخت کرده‌است، زیانی معادل 20 تومان (پرداخت 50 تومان به ازای هر سهم و سود 30 تومان بابت فاصله قیمت اعمال تعیین شده و قیمت روز هر سهم) به ازای هر سهم به خریدار اختیار خرید وارد می‌شود. به فرآیند تحویل سهم در تاریخ سررسید، تسویه فیزیکی گفته می‌شود. البته خریدار و فروشنده تنها می‌توانند مابه‌التفاوت این رقم را به یکدیگر پرداخت کنند. در وضعیت آخر که قیمت سهم در روز سررسید 290 تومان است، فروشنده اختیار خرید که در ابتدای خرید خریدار 10 میلیون تومان از وی پول گرفته‌است، 6 میلیون تومان (20 قرارداد 10 هزار سهمی به ازای هر سهم 30 تومان) به خریدار اختیار خرید پرداخت می‌کند و قرارداد تسویه می‌شود.

اختیار‌های فعال در بورس تهران

در حال حاضر به دلیل عدم آشنایی عموم اهالی بازار با ابزار مشتقه بورسی و نیاز به زیرساخت‌های بیشتر برای گسترش هرچه بیشتر بازار مشتقه، تنها در برخی سهام محدود بورسی شاهد عرضه اختیارهای معامله خرید و فروش هستیم و عمق این بازار بسیار کم است.

تنها نمادهای «فولاد» ، «فملی» ، «کگل» ، «شپنا» ، «وبملت» ، «شبندر» ، «پارسان» و «خودرو» در بورس تهران دارای نمادهای اختیار معامله خرید و فروش هستند که اختیارهای خرید با نمادهای «ضفلا» ، «ضملی» ، «ضگل» ، «ضشنا» ، «ضملت» ، «ضبدر» ، «ضسان» و «ضخود» و اختیارهای فروش با نمادهای «طفلا» ، «طملی» ، «طگل» ، «طشنا» ، «طملت» ، «طبدر» ، «طسان» و «طخود» با قیمت‌های اعمال متفاوت در سررسید خاص برای هر نماد منتشر شده‌ و در حال معامله‌اند.

دورنمای بازار سرمایه پس از راه‌اندازی فروش تعهدی

فروش استقراضی بعد از نظارت کمیته فقهی سازمان بورس در نهایت با اعمال تغییراتی به فروش تعهدی تغییر نام داده و طبق وعده مسئولان قرار است تا پایان ماه جاری رونمایی شود. در این راستا کارشناسان رونمایی از یک ابزار مالی جدید را به نفع بازار سرمایه، کاهش ریسک و افزایش حجم نقدشوندگی بازار می‌دانند.

به گزارش اقتصادبازار به نقل از ایسنا، زمزمه‌های راه‌اندازی اختیار معاملات و خرید و فروش استقراضی از سال ۱۳۹۵ به گوش می‌رسد و از آن زمان تاکنون نه تنها زمان راه‌اندازی آن از زبان مسئولان متغیر بوده، بلکه ماهیت آن نیز به چالش کشیده شده و در برهه‌ای از زمان مطرح شد که کمیته فقهی سازمان بورس فروش استقراضی را مشروع نمی‌داند و قرار است ابزاری با نام فروش تعهدی جایگزین فروش استقراضی شود.

اتفاقی که اظهارات اخیر شاپور محمدی - رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار - بر آن صحه گذاشت و نه تنها به نظر می‌رسد فروش تعهدی به صورت رسمی جایگزین فروش استقراضی شده است، بلکه به گفته وی، فروش تعهدی تا دو هفته دیگر راه‌اندازی خواهد شد.

فروش تعهدی چیست؟

محمدی در این راستا به ایسنا توضیح داد که فروش تعهدی سهام، شکل طراحی ابزار مالی اسلامی‌شده فروش استقراضی بوده و مبتنی بر دو عقد وکالت است که این فرآیند را از نظر شرعی امکان‌پذیر می‌کند. فروش استقراضی از نظر شرعی به شکل غربی در ایران قابل پیاده‌سازی نیست. از این جهت با ترکیب دو وکالت این امکان فراهم شده است که فروش استقراضی در ایران راه‌اندازی شود و تحت عنوان فروش تعهدی نامیده شود.

او با تاکید بر این‌که فروش تعهدی تا پایان سال ۱۳۹۸ اجرایی می‌شود و یک ابزار جدید به ابزارهای مالی اضافه خواهد شد، گفت که سازمان بورس در این حوزه کار خود را تقریبا تمام کرده و این موضوع در حال حاضر در اختیار بورس تهران و فرابورس ایران است. بر این اساس، تا دو هفته آینده یعنی قبل از به پایان رسیدن بهمن، فروش استقراضی تحت عنوان فروش تعهدی در ایران اجرایی خواهد شد. راه‌اندازی فروش تعهدی مصوبه شورای عالی بورس و همچنین کمیته فقهی را اخذ کرده و هم تایید فقهی و هم تایید شورای عالی بورس را دارد.

فروش تعهدی باعث کاهش ریسک بازار می‌شود

همچنین در این زمینه یک کارشناس بازار سرمایه با استقبال از راه‌اندازی ابزارهای جدید مالی در بازار سرمایه، مزایای فروش تعهدی بر این بازار را تشریح کرد.

فردین آقابزرگی در گفت‌وگو با ایسنا، با تاکید بر موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی اینکه هرچه به عنوان تنوع و ابزارسازی در بازارهای مالی و بازار سرمایه بکار گرفته شود، برای ایجاد زیرساخت‌های لازم برای ایجاد شادابی، کاهش ریسک و افزایش حجم نقدشوندگی بازار بسیار کمک کننده است، اظهار کرد: فروش استقراضی یکی از ابزارهایی بود که در ابعادی نقاط مبهمی از لحاظ شرعی داشت که با ساز و کاری که کمیته فقهی بورس در نظر گرفت ابهامات برطرف و فروش تعهدی نامگذاری شد.

وی با بیان اینکه فروش تعهدی جزو تکمیل کننده‌ترین ابزارهایی است که باعث محدودیت نوسان قیمت می‌شود، گفت: این اتفاق نه با اعمال محدودیت نظارتی بلکه به صورت خود التزام برآوردی از یک گزینه‌ای به منظور پیشگیری از نوسان شدید چه در جهت افزایش و چه در جهت کاهش محسوب می‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه ایجاد تفکر استفاده حداکثری از ابزارهای مالی و تنوع بخشی به ابزارهای مالی بسیار کمک کننده است، ابراز کرد: در یک ابعادی فورش استقراضی به منزله مقایسه با لاین اعتباری است که در اختیار یک سرمایه گذار یا فعال بازار قرار داده می شود؛ در نتیجه با در اختیار داشتن همچنی ابزاری، حتی در زمانی که دارنده سهام شخص نباشد این اختیار را به دست می‌گیرد. یعنی حکم بر دارندگی سهام امکان ایجاد فروش را سد نمی‌کند و حتی کسانی که دارنده سهام نیستند، امکان فروش سهام در آینده را پیدا می کنند و تعهد می‌دهند که سهام را مجددا برگردانند.

آقابزرگی با بیان اینکه فروش تعهدی بازه زمانی و گمانه زنی‌های کارشناسی در قالب قیمت در آینده را تا حدود زیادی تعیین می‌کند، ادامه داد: بنابراین می‌توان آن را مشابه اعتباری که در اختیر یک شخص قرار گرفته است بدانیم. فروش تعهد کمک زیادی می‌کند به افزایش حجم نقدشوندگی و افزایش حجم معاملات. هرچه حجم بازار و ریسک بازار کثرت داشته باشد، ریسک نوسان قیمت و حتی ریسک سرمایه‌گذاری کاهش پیدا می‌کند که جزو رسالت و ذات بازار است.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه حجم معاملات بیش از ۹۰ درصد بازارهای سرمایه در دنیا به ابزارهای مالی، مشتقات و سایر اوراق بازار به جز سهام و حق تقدم برمی‌گردد، اظهار کرد: تعداد بورس هایی که معاملاتشان محدود به سهام و حق تقدم است بسیار محدود بوده که بورس ایران نیز در رده این بورس‌ها قرار دارد. بنابراین راه اندازی فروش تعهدی دریچه روشنی رو به توسعه و تعالی بازار سرمایه است.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار امیدواری کرد که ایجاد این ابزارها و ایجاد تنوع در ابزارهایی که بکار گرفته می‌شود، در نهایت با حداکثر کارایی و بهره‌وری در جهت تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی باشد.

فروش تعهدی در اسفند ماه راه اندازی می شود

نایب رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به راه اندازی فروش تعهدی در اسفند ماه، تاثیر این ابزار مالی در موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی بازار سرمایه را بررسی کرد.

حسن امیری ، با بیان اینکه فروش تعهدی یکی از ابزارهایی است که در بازارهای مختلف تحت عنوان short sell مورد استفاده قرار می‌گیرد، اظهار کرد: این ابزاری است که تا کنون در بازار سرمایه ایران به دلیل ملاحظات فقهی عملیاتی نشده بود.

اقتصاد با توجه به مصوبه‌ای که کمیته فقهی داده است ساز و کار مربوط به این موضوع از طریق وکالت فراهم شده است و می‌توان این ساز و کار را در بازار سرمایه عملیاتی کرد.

وی درمورد تاثیر فروش تعهدی بر موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی بازار سرمایه توضیح داد: در بازار سرمایه پیش‌بینی‌های مختلفی درمورد افزایش یا کاهش یک سهم خاص وجود دارد و افراد مختلف با نگاه‌های متفاوت می توانند موقعیت بگیرند. با راه اندازی فروش تعهدی یک سهام‌دار می‌تواند آپشن خرید را انتخاب کند، یک سهام‌دار آپشن فروش و یکی دیگر هم آپشن فروش تعهدی.

نایب رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: با راه اندازی فروش تعهدی کلکسیون ابزارها کامل شد و اینکه یک نفر می‌خواهد از این ابزار استفاده کند یا خیر به خودش مربوط است. مهم این است که ساز و کار همچین ابزاری فراهم شده است.

امیری درمورد اینکه گفته می‌شود راه اندازی فروش تعهدی باعث ریزش بازار می‌شود نیز توضیح داد: این موضوع به ریزش بازار ربطی ندارد و کسی که می گوید باعث ریزش بازار می شود به دلیل از عدم شناخت این ابزار است.

بر اساس این گزارش، زمزمه‌های راه‌اندازی اختیار معاملات و خرید و فروش استقراضی از سال ۱۳۹۵ به گوش می‌رسد و از آن زمان تاکنون نه تنها زمان راه‌اندازی آن از زبان مسئولان متغیر بوده، بلکه ماهیت آن نیز به چالش کشیده شده و در برهه‌ای از زمان مطرح شد که کمیته فقهی سازمان بورس فروش استقراضی را مشروع نمی‌داند و قرار است ابزاری با نام فروش تعهدی جایگزین فروش استقراضی شود؛ اتفاقی که اظهارات اخیر شاپور محمدی - رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار - بر آن صحه گذاشت و اعلام کرد فروش تعهدی به صورت رسمی جایگزین فروش استقراضی شده است. وی همچنین اعلام کرد که فروش تعهدی تا آخر بهمن‌ماه راه‌اندازی خواهد شد.

فروش تعهدی چیست و چه زمانی راه اندازی خواهد شد؟

فروش تعهدی منجر خواهد شد تا سرمایه‌گذاران در هر دو شرایط مثبت و منفی بتوانند در بازار سرمایه فعال باشند و کسب درآمد کنند. براین اساس، با به کارگیری این ابزار در بازار سرمایه، سرمایه گذاری که تصور می‌کند قیمت سهام یک شرکت بیش از اندازه رشد کرده یا در موضع معاملاتی خرید و فروش استقراضی آینده احتمال کاهش قیمت آن سهم به دلایل بنیادین و یا تحلیل شخصی او وجود دارد می تواند یک استراتژی معاملاتی انتخاب کند؛ به طوریکه می تواند سهام را به وکالت از شخص دیگر (مالک سهام) بفروشد و هر زمان که خود یا مالک سهام اراده کرد مثل اوراق فروش رفته را برای مالک خریداری کند.

البته شرایط و ضوابط وکالت باید بین طرفین مشخص و تعهدات هر طرف در قرارداد فروش تعهدی تعیین شده باشد. در نتیجه با افت قیمت سهم که بر اثر بررسی شرایط و تحلیل ارزش سهام با عملکرد یک شرکت صورت گرفته کسب منفعت می کنند.

درحالی که رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار وعده راه‌اندازی فروش تعهدی پیش از پایان بهمن‌ماه را داده، مدیریت نظارت بر بورس‌ها اخیرا اعلام کرد که این ابزار جدید مالی اسفندماه راه اندازی خواهد شد