سرمایه گذاری در اوراق مشارکت

اوراق مشارکتی است که در بازار بورس عرضه و معامله می‌گردد. در این رابطه لازم به ذکر است با توجه به شرایط در زمان عرضه اوراق در نوبت اول، شما اجازه درخواست خرید از طریق حساب آنلاین معاملاتی یا از طریق سفارش اینترنتی (درصورتی‌که ناشر یک شرکت بازار پایه باشد) را خواهید داشت؛ بنابراین حتماً بایستی به اطلاعیه عرضه اوراق مشارکت و شیوه درخواست توسط سرمایه‌گذاران توجه فرمایید یا از طریق کارگزاری خود این موضوع را جویا شوید.

چقدر در مورد اوراق مشارکت اطلاع دارید؟

اوراق مشارکت چه نوع اوراق بهاداری هستند؟

اوراق مشارکت، اوراق بهاداری از نوع بدهی هستند که اساساً به شکل وام از طرف سرمایه گذاران به ناشر یا توزیع کننده آن پرداخت می‌شود. اوراق مشارکت به‌وسیله دولت، شهرداری‌ها، شرکت های سهامی و مؤسسات بزرگی نظیر دانشگاه‌ها منتشر و توزیع می‌شود تا منابع حاصل از فروش اوراق مشارکت برای هزینه های عملیاتی، مصارف سرمایه ای و سایر سرمایه گذاری ها مورداستفاده قرار گیرد. وقتی شما در اوراق مشارکت سرمایه گذاری می‌کنید، پول خود را به ناشر اوراق قرض می‌دهید و در عوض یک پرداخت ثابت منظم بر اساس یک نرخ سود علی‌الحساب (بهره) به صورت ماهیانه یا سه ماه یک‌بار دریافت می‌کنید تا زمانی که اوراق مشارکت به سررسید خود برسد. در تاریخ سررسید سود حاصل از پروژه که منابع مالی با هدف تأمین مالی آن پروژه جمع‌آوری شد محاسبه می‌شود و چنانچه سود حاصلی بیشتر از سود علی‌الحساب باشد، مابه‌التفاوت به همراه سرمایه گذاری اولیه، به سرمایه گذار عودت داده می‌شود.

به اوراق مشارکت سرمایه گذاری های با “درآمد ثابت” هم می‌گویند، چون ارزش اوراق مشارکت بر اساس نرخ های سود و ارزش اسمی اوراق (اگر تا سررسید نگه‌داری شوند) تعیین می‌شود. اوراق مشارکت می‌تواند با سررسید متنوعی عرضه شوند و معمولاً به دسته‌های کوتاه (۱ تا ۳ سال)، متوسط (۳ تا ۱۰ سال) و بلند (۱۰ سال و یا بیشتر) تقسیم می‌شوند.

به لحاظ علمی نرخ سود اوراق با درآمد ثابت تابعی از دو عامل است:

اول- نرخ سود غالب بازار برای یک سررسید معین: هرچه سررسید اوراق با درآمد ثابت بیشتر باشد، سرمایه گذاران بیشتری خواهان قرض دادن پولشان می‌شوند. پس اوراق ۳ ساله معمولاً نرخ سود کمتری از اوراق ۱۰ ساله خواهند داشت و اوراق ۳۰ ساله هم معمولاً از بالاترین نرخ بهره برخوردار خواهند بود. بااین‌حال در اقتصاد اسلامی به دلیل ربوی بودن نرخ بهره ثابت، از مفهوم و سازوکار نرخ سود علی‌الحساب استفاده می‌شود که نرخ واقعی سود بعد از فرارسیدن سررسید اوراق مجدداً محاسبه شده و اعلام می‌شود.

دوم- ارزش و اعتبار کیفی شرکت ناشر: هرچه ارزش و اعتبار توزیع کننده اوراق قوی‌تر باشد، ممکن است نرخ سود کمتر باشد. اعتبار بهتر بدین معنی است که ریسک نکول و ورشکستگی کمتر بوده و درنتیجه سود اوراق کاهش بیابد و برعکس.

در کشورهای دیگر از اوراق قرضه استفاده می‌شود. معروف‌ترین این اوراق، اوراق قرضه دولتی ایالات‌متحده آمریکاست که به آن “خزانه” هم می‌گویند. این اوراق دارای اعتبار بالایی بوده و درنتیجه دارای کمترین نرخ سود در بین همه‌ی انواع اوراق قرضه است. اوراق قرضه شرکتی معمولاً نرخ سود بالاتری بسته به رتبه بندی اعتباری مخصوص به خودشان خواهند داشت. در کشور آمریکا رتبه بندی اعتبار به‌وسیله آژانس‌های رتبه بندی نظیر S&P 500، Moody’s و Fitch تعیین می‌شود.

در ایران اوراق مشارکت معمولاً توسط دولت، وزارتخانه‌ها و شهرداری‌ها منتشر می‌شوند و ضمانت بانک مرکزی و نهادهای اقتصادی دولتی را به همراه دارند. به همین دلیل ریسک اعتباری همه این اوراق یکسان است.

چرا آگاهی در مورد اوراق مشارکت اهمیت دارد؟

اوراق مشارکت یکی از مهم‌ترین انواع مختلف دارایی ها به حساب می‌آید و می‌تواند متنوع سازی بیشتری برای سرمایه گذاران در یک فرآیند تخصیص دارایی فراهم کند. اگرچه اوراق مشارکت عموماً به‌عنوان گزینه‌ای با ریسک کمتر نسبت به سهام در نظر گرفته می‌شود، اما به‌طور کامل هم عاری از ریسک نیست. این اوراق در معرض ریسک نرخ بهره قرار دارد. به این معنی که ممکن است بعد از سرمایه گذاری در اوراقی که نرخ بهره ۲۰ درصدی دارد، اوراق جدیدی با همان شرایط اوراق قبلی منتشر و توزیع شود که نرخ بهره ۲۲ درصدی به سرمایه گذاران می‌دهد.

چه تصمیمی در مورد اوراق بگیریم؟

اضافه کردن اوراق مشارکت را به‌عنوان بخشی از استراتژی متنوع سازی سبد سهام در سرمایه گذاری خصوصاً برای اهداف کوتاه مدت، نظیر اهدافی که می‌خواهید در طول سه سال آینده به آن‌ها دست یابید، در نظر بگیرید. همچنین برای افق های سرمایه گذاری بلندمدت تر می‌توانید از اوراق مشارکت به‌عنوان منبعی برای متنوع سازی کلی استفاده کنید.

سرمایه گذارانی که به دنبال سودهای مطمئن‌تری هستند می‌توانند در صندوقهای سرمایه گذاری با درآمد ثابت سرمایه گذاری کنند. چراکه این صندوقها به‌خوبی متنوع سازی شده‌اند و ریسک سرمایه گذاری در اوراق مشارکت را به حداقل ممکن کاهش می‌دهند.

(پایان درس چهاردهم دوره آموزشی مفاهیم سرمایه گذاری)

اگر سؤال یا نظری دارید لطفاً در بخش نظرات مطرح کنید. همین‌طور با اشتراک‌گذاری این مقاله در شبکه‌های اجتماعی شما هم در توسعه دانش مالی و سرمایه گذاری شریک شوید

اوراق مشارکت چیست؟ انواع آن کدام است؟

اگر قصد سرمایه گذاری داشته باشید فرصت‌های زیادی را پیش روی خود دیده اید که احتمالا اوراق مشارکت یکی از آن‌هاست. اوراق مشارکت واژه‌ای است که حتی اگر سرمایه گذار نیستید بارها با آن مواجه شده اید و شاید این سوال برایتان ایجاد شده باشد که اوراق مشارکت چیست نحوه خرید و فروش آن در بازار سرمایه ایران چگونه است؟هدف از انتشار اوراق مشارکت چیست و چه کارکردی دارند؟ انواع اوراق مشارکت کدامند و چه ویژگی‌هایی دارند؟ و همچنین سوالات دیگری که قرار است ما در این مقاله به آن‌ها پاسخ دهیم.

اوراق مشارکت چیست؟

پیش از اینکه به تعریف اوراق مشارکت بپردازیم خوب است بدانیم که اوراق بهادار چیست؟ اوراق بهادار یکی از مهم‌ترین مفاهیم در دنیای مالی و اقتصاد است و به ورقه یا هر نوع مستندی گفته می‌شود که تضمین کننده مالکیت و حقوق مالی مالک است. در واقع اوراق بهادار یک ابزار مالی است که در بازارهای مالی داد و ستد می‌شود و شامل انواع مختلفی است که می‌توان آن‌ها را در سه دسته کلی قرار داد:

1- اوراق سهام: شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم خرید سهام ، سهام جایزه
2- اوراق بدهی: شامل اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی که با نام اخزا شناخته می‌شوند و صکوک
3- اوراق مشتقه: شامل اختیار معامله ، قراردادهای آتی، سلف و قرارداد تاخت (سواپ)

در مقاله آشنایی با انواع اوراق بهادار و ماهیت آن‌ها در بازار سرمایه می‌توانید به طور مفصل در خصوص هر کدام از ابزارهای ذکر شده اطلاعات کاملی کسب کنید.

همانطور که پیداست اوراق مشارکت یکی از انواع اوراق بدهی در ایران است که کارکرد اصلی آن مانند سایر اوراق بدهی تامین مالی پروژه‌های دولتی یا خصوصی مانند طرح های عمرانی، زیرساختی، اقتصادی و . است.
اوراق مشارکت اوراقی است که به قیمت اسمی منتشر می‌شود و دارای سررسید است و به بیان دیگر برای مدت معینی منتشر شده است. دارنده این اوراق در فواصل زمانی مشخص و متناسب با قیمت اسمی پرداختی خود سود معینی دریافت می‌کند. لازم به ذکر است این سود علی الحساب است و در برخی مواقع سود قطعی نیز به حساب دارندگان واریز می‌شود. در نهایت با فرارسیدن سررسید اوراق و تسویه، رابطه دارندگان اوراق با شرکت منتشر کننده قطع می‌شود.

ویژگی‌‌های اوراق مشارکت

1- اوراق مشارکت می‌توانند با نام یا بی‌نام باشند و این در مورد تمامی انواع اوراق مشارکت صدق می‌کنند. با‌نام یا بی نام بودن اوراق مشارکت در زمان تبلیغات رسانه ای اعلام می‌شود. اوراق مشارکت بانام به اسم دارنده و مالک اوراق بوده و حتی در صورت مفقودی یا سرقت نیز به شخصی جز مالک آن سود و اصل سپرده تعلق نمی گیرد و امکان فروش آن نیز وجود نخواهد داشت. اوراق مشارکت بی نام اما در وجه حامل بوده و لذا مالک می بایست توجه ویژه ای در خصوص نگهداری آن داشته باشد.

2- سود علی الحساب و سود قطعی: سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب بوده به این معنی که پس از اتمام پروژه و در سررسید نهایی ناشر موظف است سود قطعی را محاسبه کند و مابه التفاوت با سود علی الحساب را در صورتیکه سرمایه گذاری در اوراق مشارکت بیشتر باشد به حساب دارندگان واریز نماید، هرچند این اتفاق به ندرت اتفاق می‌افتد.

3- وجود ارکانی مانند ضامن در اوراق مشارکت باعث می شود که این اوراق از ریسک اندکی برخودار باشند و به تبع آن بازدهی کمتری نسبت به سایر اوراق بهادار پررریسک تر مانند سهام دارند. با این وجود اما به دلیل اینکه این اوراق از جذابیت برخودار باشند عموما بازدهی بیشتر از سپرده های بانکی به دارندگان پرداخت می شود. و معمولا سود آن تابعی است از سود بانکی و نرخ بازدهی سالانه آن بین 3 تا 6 درصد بیشتر است.

4- تضمین پرداخت سود: چهارمین ویژگی اوراق مشارکت که لازم است به آن اشاره شود این است که سود اوراق مشارکت معاف از مالیات است که این یکی از جذابیت های این اوراق است.

5- اوراق مشارکت در بازار ثانویه نیز قابل خرید و فروش هستند. در صورتیکه اوراق مشارکت غیرقابل معامله در بورس باشد فرد دارنده این اوراق می تواند به مراجعه به یکی از شعب بانک عامل اوراق خود را قبل از سررسید به فروش برساند. در صورتیکه این اوراق قابلیت معامله در بورس را داشته باشند نیز می توانند آن را مانند سهام به فروش برساند.

6- اوراق مشارکت می توانند به کسر فروخته شوند. این اوراق عموما در دسته سرمایه گذاری های کوتاه مدت قرار می گیرند و به ارزشی کمتر از ارزش اسمی به فروش می روند. سود سرمایه گذار نیز حاصل تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی آن در زمان سررسید است.

7- سود اوراق مشارکت به صورت دوره ای و با کوپن های ماهانه، سه ماهه یا سالانه پرداخت می شوند.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت را می‌توان بر اساس محل معامله یا بر اساس قابلیت تبدیل آن به دسته بندی های مختلفی تقسیم نمود. اوراق مشارکت بر اساس محل معامله به دو دسته تقسیم می‌شوند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

1- اوراق مشارکت بورسی

به اوراق مشارکتی که قابلیت معامله در بازار بورس یا فرابورس را دارد اوراق مشارکت بورسی می‌گویند که شامل:

اوراق مشارکت ساده:

رایج ترین نوع از اوراق مشارکت است که به دلیل عدم پیچیدگی و سادگی در معامله گزینه سرمایه گذاری مناسبی برای عموم محسوب می‌شود. این اوراق می‌توانند با نام یا بی‌نام باشند و دارنده اوراق تا زمان سررسید اوراق می‌تواند صبر کند و سود و اصل سرمایه خود را دریافت کند یا پیش از موعد سررسید در بازار سرمایه آن را به فروش برساند یا به ناشر ارائه کند.

اوراق مشارکت قابل تبدیل و اوراق مشارکت قابل تعویض:

شرکت‌های سهامی عام طبق قانون اوراق مشارکت مصوب 1376 مجلس شورای اسلامی می‌توانند اوراق قابل تبدیل یا قابل تعویض منتشر کنند. ویژگی مهم این اوراق این است که در زمان سررسید قابلیت تعویض با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس یا حتی در زمان تحقق افزایش سرمایه نیز قابلیت تبدیل به سهام شرکت مربوطه را دارند. این نوع از اوراق در بازار سرمایه چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

2- اوراق مشارکت غیربورسی

برخلاف دسته قبل این نوع از اوراق مشارکت قابلیت خرید و فروش در بستر سازمان بورس و بازار سرمایه را ندارند و به اوراقی گفته می‌شود که تحت نظارت بانک مرکزی منتشر و در شعب بانک‌های عامل معامله می‌شوند. به بیانی دیگر این نوع از اوراق در بازار پول معامله می‌شوند. در صورتیکه از بازار پول، کارکرد آن و ابزارهای معامله شده در آن میخواهید اطلاعات دقیقی کسب کنید پیشنهاد می‌کنیم مقاله بازار پول چیست را مطالعه بفرمایید.

اوراق مشارکت غیربورسی را می‌توان در دسته‌های زیر قرار داد:

اوراق مشارکت بانک مرکزی

گاهی دولت به منظور اجرای طرح‌های عمرانی، زیرساختی و غیره نیاز به نقدینگی دارد و بنابراین این اوراق برای تامین مالی اینگونه طرح‌ها منتشر می شوند. این اوراق قابلیت بازخرید توسط بانک عامل را دارند و همانطور که گفته شد قابلیت معامله در بورس اوراق بهادار را ندارند.

اوراق مشارکت وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی

علاوه بر دولت، شرکت ها و سازمان های دولتی نیز نیاز به تامین مالی دارند که این اوراق به این منظور منتشر می‌شوند. مانند اوراق مشارکت بانک مرکزی این اوراق نیز قابل بازخرید بوسیله بانک عامل هستند و در بورس معامله نمی‌شوند.

نحوه خرید و فروش اوراق مشارکت

حال که با اوراق مشارکت و انواع آن آشنا شدیم چگونه اوراق مشارکت بخریم؟ فروش اوراق مشارکت به چه صورت است؟ آیا می‌توانیم آن را در بازار ثانویه به فروش برسانیم؟

خرید اوراق مشارکت

اوراق مشارکت خارج از بورس (غیر بورسی) را می توان با در دست داشتن مدارک شناسایی و مورد نیاز و مراجعه به یکی از شعب بانک عامل خریداری نمود. در خصوص اوراق مشارکت بورسی نیز شخص سرمایه گذار پس از انتخاب اوراق مورد نظر می بایست نسبت به اخذ کد معاملاتی اقدام نماید سپس وارد سیستم پنل کارگزاری مورد نظر شود و سفارش خود را به صورت آنلاین ارسال نماید و در نهایت اوراق خریداری شده در پنل معاملاتی قرار می گیرد.
در صورتیکه قصد سرمایه گذاری و خرید اوراق بهادار را دارید می توانید به صورت غیرحضوری و در کمترین زمان ممکن کد بورسی دریافت کنید. برای دریافت کد بورسی کلیک نمایید.

فروش اوراق مشارکت

فروش اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی نیز مانند خرید آن ها است و برای فروش اوراق بورسی می بایست از طریق پنل کارگزاری اقدام شود و همچنین جهت فروش اوراق مشارکت غیربورسی نیز به بانک عامل مورد نظر مراجه و اوراق فروخته شود.

کارمزد خرید و فروش اوراق مشارکت

خرید و فروش اوراق مشارکت نیز مشمول پرداخت کارمزد است و سقف این کارمزد 0.000726 برای خرید و 0.000774 برای فروش است که در مجموع 0.0015 مبلغ کل معامله است.

مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت

طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مبالغ پرداختی و یا تخصیصی بابت سود متعلق به اوراق مشارکت مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد هست و به سود اوراق مشارکت و معاملات اوراق مذکور هیچ‌گونه مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد.

همچنین پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت اعم از علی‌الحساب و قطعی مکلف‌اند، در هر پرداخت یا تخصیص، مالیات متعلق را به نرخ مذکور سرمایه گذاری در اوراق مشارکت کسر و ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ پرداخت یا تخصیص به حسابی که توسط خزانه‌داری کل تعیین می‌شود، واریز و رسید آن را ظرف۳۰ روز از تاریخ واریز همراه با فهرستی متضمن میزان سود پرداختی به حوزه مالیاتی مربوط تسلیم نمایند. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت، درصورت تخلف از انجام تکالیف مذکور مشمول مقررات متن ماده (۱۹۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۶۶، خواهند بود.

تفاوتهای اوراق‌ قرضه و اوراق ‌مشارکت

اوراق مشارکت برای تامین مالی پروژه ها و طرح های سرمایه گذاری در اوراق مشارکت مشخصی منتشر می‌شود در حالیکه چنین الزامی برای اوراق قرضه وجود ندارد.
همانطور که گفته شد اوراق مشارکت دارای سود علی الحساب است و سود قطی آن در انتهای سررسید و پایان پروژه مشخص می‌شود در حالیکه سود اوراق قرضه از پیش معین شده است.
ناشرین اوراق مشارکت ملزم هستند که در مقاطعی وضعیت اجرایی و عملکردی خود را به اطلاع عموم برسانند در حالیکه چنین الزامی برای ناشرین اوراق قرضه وجود ندارد.
به تفاوت های اوراق قرضه و اوراق مشارکت اشاره کردیم. در صورتیکه تمایل دارید در مورد تفاوت های اوراق مشارکت و سهام نیز بدانید پیشنهاد میکنیم مقاله تفاوت اوراق مشارکت و سهام چیست را مطالعه بفرمایید.

سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری

تا اینجا با مفهوم اوراق مشارکت آشنا شدیم، انواع آن را برشمردیم و دانستیم خرید اوراق مشارکت به چه صورت است؟ همانطور که متوجه شدید برای خرید و فروش اوراق مشارکت می‌بایست از زمان انتشار اوراق مشارکت بورسی و غیربورسی اطلاع کامل داشته باشید و در زمان مناسب آن‌ها را خریداری کنید. اما این امر همواره امکان پذیر نیست و برای افرادی که مشغله زیادی دارند رصد بازار کاری بس دشوار است.

صندوق‌های سرمایه‌گذاری یکی از ابزارهای بازار سرمایه هستند که امکان سرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار را دارند و به این دلیل راه حل مناسبی برای آن دسته از افرادی هستند که امکان و فرصت خرید و فروش مستقیم اوراق بهادار اعم از سهام، اوراق مشارکت و اوراق مشتقه را ندارند. همانطور که در مقاله آشنایی با انواع صندوق‌های سرمایه گذاری اشاره شد، صندوق های سرمایه گذاری می‌توانند سهامی ، درآمد ثابت ، مختلط و . باشند.

صندوق های درآمد ثابت آن دسته از صندوق های سرمایه گذاری هستند که بیشتر دارایی خود را در اوراق بهادار با درآمد ثابت همچون اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت و صکوک سرمایه گذاری می‌کنند. علاوه بر این بخش کوچکی از دارایی خود را نیز در سهام و گواهی های سپرده سرمایه گذاری می‌کنند. بنابراین اگر قصد خرید اوراق مشارکت را دارید آسان‌ترین راه این است که واحدهای صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت را خریداری نمایید.

لازم به ذکر است که صندوق های درآمد ثابت به دو نوع قابل معامله (ETF) و صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند. در صورتیکه قصد خرید صندوق های درآمد ثابت و بدون ریسک را دارید بر روی این لینک کلیک کنید. همچنین می‌توانید پس از ورود به پنل آنلاین معاملاتی خود نماد کمند یا کارا را جستجو نمایید و صندوق های درآمد ثابت ETF کاریزما را خریداری نمایید.

سخن پایانی

اوراق مشارکت نوعی سرمایه گذاری در اوراق مشارکت اوراق بهادار است که یکی از ابزارهای بدهی بازار مالی محسوب می‌شود و جهت تامین مالی پروژه های عمرانی و اقتصادی دولتی و شرکتهای خصوصی منتشر می‌شود. این ورقه نشان دهنده مشارکت سرمایه گذاران در اجرای یک طرح است و به دارندگان آن طی بازه های زمانی مشخص سود علی الحساب معینی تعلق می‌گیرد.

سوالات متداول

اوراق مشارکت به چه منظور منتشر می‌شود؟

اوراق مشارکت جهت تامین مالی پروژه‌های دولتی یا خصوصی مانند طرح های عمرانی، زیرساختی، اقتصادی و . است.

خرید و فروش اوراق مشارکت چطور انجام می‌شود؟

اوراق مشارکت می‌تواند در بورس اوراق بهادار یا شعب بانکهای عامل خرید و فروش شوند.

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

سود اوراق مشارکت به صورت علی الحساب است و عموما 3 تا 6 درصد بیشتر از سود بانکی است. لازم به ذکر است که در صورت بازدهی بیشتر پروژه و طرح مورد نظر مازاد سود نیز به صورت سود قطعی به حساب دارندگان اوراق مشارکت واریز خواهد شد که در مواردی این اتفاق رخ می‌دهد.

اوراق مشارکت چیست و چگونه اوراق مشارکت بخریم؟

پیش از آنکه بخواهیم در مورد اوراق مشارکت و نحوه خرید آن اوراق با جزییات توضیح دهیم، لازم است تا در رابطه با اوراق بدهی (اوراق قرضه) یا همان Bonds که در دنیا رایج است مطالبی را ارائه کنیم.

اوراق قرضه یا باند چیست؟

اوراق قرضه به اوراقی گفته می‌شود که صادرکننده تعهد می‌کند در طی یک بازه معین تعریف‌شده (عموماً یک‌ساله) سودی معادل قیمت اسمی ضربدر نرخ سود به دارنده آن بپردازد و در پایان دوره اوراق، مبلغ اسمی را به دارنده ورقه پرداخت نماید. درواقع ناشر اوراق با انتشار اوراق قرضه برای خود بدهی ایجاد می‌کند. لازم به ذکر است که این اوراق در سه نوع کوپن دار، اوراق قرضه با نرخ بهره صفر (بدون بهره) و اوراق قرضه بدون سررسید تقسیم‌بندی می‌شود. در دنیا شرکت‌ها را بر اساس وضعیت مالی آن‌ها از A تا D تقسیم‌بندی می‌کنند و هر شرکت با توجه به رتبه‌ای که دارد موظف به پرداخت مبلغ مشخصی از نرخ سود می‌باشد. مثلاً فرض کنید چنانچه نرخ بهره آمریکا ۲٫۵ درصد باشد و درنتیجه بانک‌ها به سپرده‌های خود ۲٫۵ درصد سود سالیانه بدهند شرکتی که دارای گرید A می‌باشد بر اساس بررسی‌های به‌عمل‌آمده موظف به پرداخت سود ۳ درصدی به دارندگان اوراق قرضه هست درحالی‌که شرکتی که رتبه C را دارد موظف به پرداخت سود ۶ درصدی می‌باشد و حتی اوراق بنجل (کم اعتبار و پرریسک) نیز در اقتصاد آمریکا منتشر می‌شود و دارای بیشترین بازدهی هست ولی این اوراق عموماً توسط شرکت‌های با وضعیت مالی ناگوار منتشر می‌گردد. همچنین لازم به ذکر است که جز برخی اوراق بدهی مانند اسناد خزانه دولتی یا شهرداری‌ها تمامی این اوراق ضامن بازپرداخت اصل‌وفرع سود را نداشته و سرمایه‌گذاران با آگاهی کامل نسبت به وضعیت مالی و عملکرد شرکت اقدام به سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه می‌نمایند.

اوراق مشارکت چیست؟

حال که با مفهوم اوراق قرضه در دنیا آشنا شدید می‌توان درباره اوراق مشارکت صحبت کرد. طبق قانون، اوراق مشارکت اوراق بانام یا بی نامی است که به قیمت اسمی و برای مدت معین منتشر می‌شود و سرمایه‌گذار نسبت به قیمت اسمی و مدت‌زمان مشارکت در سود حاصل از پروژه‌ها مدعی است. درواقع اوراق مشارکت مانند یک بدهی برای ناشر می‌باشد که با انتشار آن تعهد می‌نماید طی بازه‌های زمانی معین مبلغ ثابتی را که در برگه اوراق ذکر می‌گردد در قالب سود اوراق به سرمایه‌گذار بپردازد. حال به توضیحات بیشتری در رابطه با اوراق مشارکت می‌پردازیم.

دولت، شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عام‌المنفعه و شرکت‌های وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید بر طبق قانون جزو شرکت‌هایی هستند که مجاز به انتشار اوراق مشارکت برای تأمین بخشی از منابع مالی لازم جهت ایجاد، تکمیل و توسعه طرح‌های سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی و تأمین مواد اولیه تولید و یا طرح‌های عمرانی و انتفاعی دولت هستند. بر طبق قانون و برای آنکه انتشار اوراق مشارکت توجیه داشته باشد شرکت پروژه‌ای را که بابت آن اوراق منتشر می‌نماید ارزیابی کرده و بر اساس توجیه‌پذیر بودن فرایند انتشار اوراق را آغاز می‌نماید. در این رابطه لازم به ذکر است که عموماً نرخ بازدهی سالیانه اوراق مشارکت را عموماً بین ۳ تا ۵ درصد بالاتر از نرخ سود سپرده بلندمدت یک‌ساله بانک‌ها تعریف می‌کنند تا از این دریچه سرمایه‌گذاران اعم از حقیقی و حقوقی به سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت رغبت نمایند. همچنین برخلاف اوراق قرضه‌ای که در خارج رایج است می‌توان گفت که تقریباً تمام اوراق مشارکت‌هایی که تا به امروز منتشرشده‌اند دارای ضامن سودآوری می‌باشند. به این معنی که در زمان انتشار اوراق در ورقه مزبور سود علی‌الحساب تعریف می‌گردد که این سود درواقع تضمین‌شده است و ناشر و در شرایط خاص ضامن اوراق، پرداخت سود را در تاریخ‌های اعلام‌شده تضمین می‌نماید و از این دریچه ریسکی متوجه دارندگان اوراق نخواهد بود. البته چنانچه بازدهی بیشتر ازآنچه برآورد شده محقق نماید در این صورت مابه‌التفاوت را به‌حساب شما منظور خواهند نمود. البته این مورد در مواقع کمی روی می‌دهد. همچنین اوراق مشارکت مشابه اوراق قرضه کوپن دار می‌باشند که در دوره‌های معین(عموماً سه‌ماهه) سود پرداخت می‌گردد و درنهایت در انتهای عمر اوراق، اصل سرمایه به‌حساب سرمایه‌گذار واریز می‌گردد. طبق قانون خریدوفروش اوراق مشارکت مستقیماً و یا از طریق بورس اوراق بهادار قابل انجام است.

ویژگی های اوراق مشارکت چیست؟

۱) بانام یا بی نام: بنا به شرایط تعریف‌شده از سوی ناشر، اوراق مشارکت بانام یا بی نام می‌باشد که در تبلیغات رسانه‌ای این مورد را اعلام می‌کنند. توجه فرمایید که اوراق بانام تنها به نام دارنده آن است و حتی در صورت سرقت یا مفقودی ورقه امکان فروش و بهره‌مندی از مزایا وجود ندارد؛ اما اگر اوراق بی نام باشد در حقیقت در وجه حامل بوده و می‌بایست نسبت به مراقبت از اوراق توجه ویژه‌ای مبذول دارید و بعضاً افرادی که سرمایه سنگینی را در این سرمایه‌گذاری وارد می‌کنند اوراق مالکیت را در صندوق امانات بانکی نگه می‌دارند.

۲) اوراق مشارکت قابل‌تبدیل به سهام: اوراقی است که توسط ناشر بورسی منتشر می‌شود و در زمان سررسید اوراق مشارکت و یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام تبدیل می‌گردد که البته در این رابطه در مجمع عمومی فوق‌العاده صاحبان سهام تصمیم‌گیری می‌شود.

۳) اوراق مشارکت قابل تعویض با سهام: این اوراق توسط شرکت‌های سهامی عام منتشرشده و در تاریخ سررسید به‌جای پرداخت اصل مبلغ، با سایر سهام شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تعویض می‌گردد.

لازم به ذکر است که روش‌های دوم و سوم انتشار اوراق در تاریخ تهیه این مقاله مرسوم نیست.

نحوه خرید اوراق مشارکت

بر اساس قانون، ناشر اعم از بورسی و غیر بورسی موظف است یک بانک را به‌عنوان بانک عامل معرفی نماید تا سرمایه‌گذاران از طریق آن بانک اقدام به خرید اوراق نموده و سودهای دوره‌ای و اصل سرمایه در پایان دوره را نیز از همان بانک دریافت نمایند. توجه گردد که در طی چند سال اخیر مبلغ ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ (یک‌میلیون) ریال به‌عنوان مبلغ اسمی اوراق مشارکت شناسایی‌شده است و عموماً شما به‌عنوان یک سرمایه‌گذار بایستی حداقل ۱۰ ورقه معادل ۱۰ میلیون ریال را خریداری نمایید تا اوراق به شما واگذار گردد.

در سرمایه گذاری در اوراق مشارکت صورت خرید اوراق مشارکت حتماً به اطلاعات مندرج بر روی اوراق توجه فرمایید. در این اوراق در رابطه با موارد زیر توجه نمایید:

بانام یا بینام، تعداد اوراق مشارکت و مبلغ سرمایه اسمی، درصد سود علی‌الحساب، عمر اوراق مشارکت (دوساله الی ۵ ساله)، دوره‌های پرداخت سود

نکاتی مهم در رابطه با معاملات اوراق مشارکت که هر سرمایه گذار باید آن را بداند:

همان‌طور که پیش‌ از این ذکر شد اوراق مشارکت قابلیت معامله پیش از سررسید را دارند. حال دو حالت به وجود خواهد آمد:

مواردی که دولت و ارگان‌های دولتی ناشر اوراق هستند و عرضه تنها از طریق بانک‌های عامل انجام می‌گیرد شما معمولاً در زمان عرضه، خریدار اوراق خواهید بود تا زمان سررسید و درصورتی‌که تمایل به فروش اوراق زودتر از سررسید داشته باشید بایستی مجدداً به بانک عامل یا نهادی که در برگه اعلام می‌گردد مراجعه نمایید (توجه فرمایید که حتماً بایستی در این حالت عنوان قابل بازخرید در اوراق ذکر گردد).

اوراق مشارکتی است که در بازار بورس عرضه و معامله می‌گردد. در این رابطه لازم به ذکر است با توجه به شرایط در زمان عرضه اوراق در نوبت اول، شما اجازه درخواست خرید از طریق حساب آنلاین معاملاتی یا از طریق سفارش اینترنتی (درصورتی‌که ناشر یک شرکت بازار پایه باشد) را خواهید داشت؛ بنابراین حتماً بایستی به اطلاعیه عرضه اوراق مشارکت و شیوه درخواست توسط سرمایه‌گذاران توجه فرمایید یا از طریق کارگزاری خود این موضوع را جویا شوید.

اوراق مشارکت عرضه‌شده در بورس قابلیت معامله پیش از سررسید را دارند. فرض کنید شما پس از خرید اوراق و نگهداری شش‌ماهه قصد فروش آن را دارید. شما به‌راحتی می‌توانید درخواست فروش خود را از طریق کارگزاری خود داده و در طرف مقابل درصورتی‌که هیچ متقاضی نباشد بازارگردان اوراق موظف به خرید اوراق از شما است و می‌توان از بابت فروش اوراق مشارکت اطمینان داشت.

پرداخت سود: فرض کنیم که هدف شما پس از خرید اوراق مشارکت، نگهداری تا سررسید می‌باشد. از طرفی تاریخ پرداخت اولین سود به شما ۳۰ آذر سرمایه گذاری در اوراق مشارکت است. طبق قانون بورس، نماد معاملاتی اوراق مشارکت سه روز پیش از موعد پرداخت بسته می‌شود و روز بعد از پرداخت سود بازگشایی می‌گردد. هم‌چنین زمانی که شما اوراق مشارکت خریداری می‌کنید کارگزار شما از شما یک حساب بانکی خواهد گرفت تا سود اوراق به آن حساب واریز گردد. لازم به ذکر است که سود اوراق مشارکت توسط شرکت به‌حساب سپرده‌گذاری مرکزی واریز و شرکت سپرده‌گذاری به‌حساب اعلامی شما واریز خواهد کرد.

خرید اوراق مشارکت در میان‌دوره: فرض کنیم شما خواهان خرید اوراق مشارکت هستید. این اوراق در تاریخ ۳۰ آبان آخرین نوبت سود را پرداخت کرده است و شما در تاریخ ۲۰ آذر می‌خواهید اوراق مشارکت را بخرید. حال مبلغ پرداختی توسط شما چه میزان خواهد بود؟ ضمن پرداخت بابت قیمت تابلو (که عموماً همان قیمت اسمی اوراق است) بایستی سود مربوط به ۲۰ روز (از یک تا ۲۰ آذر) را به دارنده قبلی اوراق بپردازید و در مقابل در تاریخ بعدی پرداخت سود (مثلاً ۳۰ آذرماه) معادل سود یک ماه را دریافت خواهید کرد و در واقع شما سود ۱۰ روز آخر ماه که اوراق در مالکیت شما بوده را به‌صورت خالص دریافت می‌کنید.

ازآنجایی‌که به ازای هر ورقه مشارکت حدود ۱۵۰ تومان کارمزد کسر می‌گردد (با توجه به زمان فعلی که قیمت اسمی اوراق ۱۰۰۰۰۰۰ ریال است) بنابراین شما باید حداقل پس از گذشت ۴ روز اقدام به فروش اوراق خود نمایید (هرچند که خریداران اوراق مشارکت چنین رویکرد کوتاه‌مدتی را ندارند).

علی‌رغم وجود انواع اوراق مشارکت، اوراق با سود دوره‌ای ثابت و بازپرداخت اصل مبلغ اسمی (در حال حاضر یک‌میلیون ریال) جزو رایج‌ترین نوع اوراق مشارکت است. با عنایت به این موضوع باید توجه داشت که قیمت تابلوی این اوراق عموماً باید برابر ارزش اسمی آن باشد، زیرا درنهایت شما معادل سود اعلامی در ورقه و در پایان دوره معادل ارزش اسمی هر ورقه را دریافت خواهید کرد؛ اما ذکر چند نکته در رابطه با اوراق لازم است:

عموماً نرخ سود اوراق مشارکت بین ۳ الی ۶ درصد بالاتر از نرخ سود سپرده یک‌ساله بانکی تعیین می‌شود درنتیجه هرچه نرخ سود اعلامی بالاتر باشد بهتر خواهد بود چون درواقع ریسک تورم را برای شما بیشتر پوشش خواهد داد.

ازآنجایی‌که مقدار دریافتی این اوراق ثابت است هنگامی‌که نرخ بهره به‌طور واقعی یا بر اساس انتظارات جامعه سرمایه‌گذاران افزایش می‌یابد قیمت بازار اوراق با افت بیشتری همراه خواهد شد و این برای شما با توجه به بدون ریسک بودن سرمایه‌گذاری مناسب‌تر می‌باشد. درواقع نرخ سود بالاتر و قیمت معاملاتی پایین‌تر از قیمت اسمی جزو نشانه‌های جذابیت اوراق است. از طرفی نمایانگر تغییرات احتمالی آتی در نرخ بهره بانکی نزد سپرده‌گذاران است. همچنین هر چه تعداد دفعات پرداخت سود در طی سال بیشتر باشد جذابیت اوراق بیشتر خواهد بود چون بازده واقعی شما بیشتر خواهد بود درنتیجه اوراقی که سود را به‌صورت ماهیانه پرداخت می‌کنند از جذابیت بیشتری برخوردار می‌باشند. ضمن اینکه شما فرصت بهره‌مندی از سرمایه‌گذاری این وجوه را در حساب‌های دیگر مانند سپرده کوتاه‌مدت را خواهید داشت و از این دریچه سود سالیانه خود را با رشد بیشتری همراه نمایید.

نتیجه گیری

با توجه به سازوکار انتشار اوراق مشارکت، خرید اوراق مشارکت یک سرمایه‌گذاری بدون ریسک بوده و می‌تواند به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری ایمن آن را در پرتفوی سرمایه‌گذاری خود قرار داد؛ زیرا نسبت به بانک سود مناسب‌تری را محقق می‌کند. همچنین از دید شرکتی، نیز این شیوه تأمین مالی مناسب ارزیابی می‌گردد؛ زیرا حکم وام بلندمدتی دارد که تنها بایستی بهره وام را طی عمر اوراق پرداخت نمود و این دریچه منابع مالی مناسبی را جهت توسعه فعالیت خود فراهم آورد. ناگفته نماند نسبت به سودآور بودن طرح نیز بایستی اطمینان معقولی داشت وگرنه هزینه چند برابری به شرکت تحمیل خواهد شد.

اوراق مشارکت

اساسنامه اوراق مشارکت قرارداد و توافقی است که بین شرکای تجاری برای تقسیم نیروی کار و سرمایه و سهیم‌شدن در سود، زیان و مسئولیت تشکیل می‌دهد. از اوراق مشارکت می‌توان به‌عنوان توافق‌نامه مشارکت یادکرد.

مواد توافق‌نامه اوراق مشارکت از نظر قانونی توسط هیچ نهاد نظارتی موردنیاز نیست اما بهترین روش محسوب می‌شود. مواد مشارکت می‌تواند در پیشگیری و حل اختلافات بین شرکا مفید باشد زیرا شرایط روابط را روشن می‌کند و نحوه تقسیم دارایی‌های یک مشارکت را مشخص می‌کند.

اوراق مشارکت ( participation papers ) چیست؟

در تعریف اوراق مشارکت (participation papers) گفته می‌شود که نوعی اوراق بهادار است که توسط بانک مرکزی منتشر می‌شود و می‌توان با آن معامله کرد و ارزش مالی دارد.

هر کدام از اوراق قابل معامله معنای خاص خود را دارند. اما یکی از بهترین انواع اوراق نوع قابل تبدیل به سهام است که جذابیت زیادی بین فعالین بازار سرمایه دارد .

در بازار سرمایه انواع اوراق جود دارد اما قصد داریم به تعریف و توضیح دررابطه‌با اوراق مشارکت بپردازیم.

زمانی که دولت جهت ساخت تونل و جاده و سدها، پروژه‌های عمرانی و . نیاز به نقدینگی داشته باشد، اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کند.

درواقع دولت برای اجرای پروژه‌های جدید نیاز به پول دارد اما به دلیل عدم دریافت وام از کشورهای دیگر، عدم چاپ پول و کنترل نقدینگی، با استقراض پول از مردم، جهت احداث پروژه‌ای خود اقدام می‌کند.

استقراض از مردم و تضمین بازگشت سرمایه آن‌ها، یکی از متداول‌ترین روش‌ها جهت تأمین سرمایه در بسیاری از کشورهای جهان می‌باشد.

همان‌طور که از نام این اوراق مشخص است، خریداری این اوراق به منزله مشارکت عمومی است.

تعداد سهم و درصد مالکیت دارنده اوراق، بر روی برگه سهم درج شده است.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت شامل اوراق بورسی و غیر بورسی می‌باشد. همچنین اوراق مشارکت هم به‌صورت ساده و هم مرکب می‌باشد. در ایران اوراق مشارکت تفاوت زیادی با یکدیگر ندارند و عمدتاً اوراق مشارکت ساده هستند.

1. اوراق مشارکت ساده

به ورقی گفته می‌شود که سود آن در موعد مقرر طبق توافق پرداخت می‌گردد و دارنده اوراق در زمان سررسید فقط مبلغ اسمی اوراق را از ناشر طلب می‌کند.

به هنگام استرداد اوراق اصل سرمایه به همراه سود حاصل از سرمایه گذاری در پروژه به سرمایه گذار بر می گردد و رابطه فرد با شرکت سرمایه گذار، پس از اتمام پروژه به پایان می‌رسد.

دارندگان اوراق مشارکت می‌توانند ورق را به‌صورت بی‌نام یا با نام به ناشر یا فرد دیگری ارائه بدهند.

2. اوراق مشارکت مرکب

در اوراق مشارکت مرکب، سود مشارکت و مبلغ اسمی ورقه قابل استرداد می‌باشد. سرمایه‌گذار می‌تواند در تاریخ سررسید، اوراق را با سهام معاوضه و یا همان مبلغ اسمی ورق را طلب کند.

انتشار اوراق مشارکت مرکب به دو صورت است:

• قابل تعویض با سهم :
  
• اوراقی که شرکت‌های سهامی عام منتشر می‌کنند و در زمان سررسیدشان قابل تعویض با سهم سایر شرکت‌های پذیرش شده در سازمان بورس هستند، جزو اوراق مشارکت قابل تعویض با سهم قرار م‌گیرند .
• قابل تبدیل به سهام:
  

این ورق قابل تبدیل به سهم شرکت ناشر می‌باشد. زمانی که عملکرد شرکت ناشر روبه بهبود باشد، دارنده سهم می‌تواند ورقه خود را تبدیل به سهم کند، در این حالت هم از بهبود وضعیت و توسعه شرکت شریک بهره خواهد برد و هم به‌عنوان سهام‌دار شرکت باقی خواهد ماند.

طبق لایحه قانونی مصوب سال ۱۳۴۷ تبدیل‌شدن اوراق به سهم زمانی اتفاق می‌افتد که شرکت ناشر، سرمایه خود را افزایش دهد. در این صورت اوراق به سهم تبدیل می‌شوند و سرمایه شرکت نیز افزایش می‌یابد

نوع دیگر دسته‌بندی اوراق مشارکت با نام و بی‌نام بودن آن‌ها است.

با نام و بی‌نام بودن اوراق هنگام انتشار اوراق، توسط ناشر مشخص می‌گردد. منظور از اوراق با نام و بی‌نام چیست؟

اوراق مشارکت با نام، در زمان انتشار نام افراد روی آن ثبت می‌شود. در این صورت اگر ورق مفقود یا سرقت شود، فرد دیگر امکان استفاده یا فروش آن را ندارد.

اوراقی که به نام شخص خاص منتشر نمی‌شود و دروجه‌حامل است. از همین روی باید دارنده این اوراق در نگهداری و حفظ آن تلاش کند زیرا در دست داشتن ورق، به معنای مالک بودن آن می‌باشد و امکان استفاده از آن را هم دارد.

توصیه می‌شود، درصورتی‌که مبلغ زیادی روی اوراق بی‌نام سرمایه‌گذاری کرده‌اید، اوراق خود را با پرداخت کارمزدی اندک، به‌صورت امانت به صندوق امانات بانک بسپارید تا ریسک نگهداری آن‌ها را کاهش دهید.

ویژگی‌های اوراق مشارکت:

• امکان معامله آن در بازار دوم وجود دارد
  
• تضمین اصل و سرمایه گذاری در اوراق مشارکت سود مبلغ سرمایه‌گذاری شده برای دارندگان اوراق مشارکت
  
• پرداخت سود قطعی و علی‌الحساب در تاریخ سررسید
  
• سود ۱۸ تا ۲۲ درصد برای دارندگان اوراق مشارکت
  
• امکان پرداخت سود اوراق در سررسیدهای ماهیانه، سه‌ماهه، سالانه وجود دارد
  
• اوراق مشارکت برای سرمایه گذران اوراق، با بازده بدون ریسک همراه است
  
• دارندگان اوراق مشارکت فاقد حق رأی می‌باشند
  
• معافیت مالیاتی برای دارندگان اوراق مشارکت
  

سود اوراق مشارکت چقدر است؟

سود اوراق مشارکت باتوجه‌به تشخیص نهادهای مالی مربوطه تعیین می‌شود که در بازه‌های زمانی مختلف به تأیید و نظارت بانک مرکزی می‌رسد (ناشران این اوراق بانک می‌باشد) . ازاین‌رو نمی‌توان سود مشخص و دقیقی برای این اوراق مشخص کرد.

به طور معمول درصد سود اوراق مشارکت بستگی به توجیه اقتصادی طرح عمرانی دارد. اما معمولاً سود اوراق مشارکت سالانه ۱۸ الی ۲۲ درصد می‌باشد که در تاریخ سررسید به‌حساب سرمایه‌گذاران واریز می‌گردد.

سود این اوراق معمولاً از سود بانکی بیشتر است، دلیل آن هم ترغیب افراد به سرمایه‌گذاری و تأمین سرمایه پروژه‌ها می‌باشد.

سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت نوعی سرمایه‌گذاری با بازدهی متوسط و میان‌مدتی است.

شاید دانستن این نکته پیش از اقدام به خرید اوراق مهم باشد که، گاهی بازده سرمایه‌گذاری در سایر بازارها مانند بورس، مسکن و. می‌تواند به‌صرفه‌تر باشد. اما زمانی که سایر بازارها نزولی هستند، معمولاً اوراق سود خوبی نصیب سرمایه‌گذاران خواهد کرد.

خرید و فروش اوراق مشارکت

معمولاً سازمان‌ها و شرکت‌های دولتی یا شرکت‌های بورسی و غیر بورسی اقدام به انتشار اوراق مشارکت می‌کنند.

برای خرید اوراق، داشتن کد معاملاتی یا کد بورسی نیاز است. بعد از دریافت نام کاربری و گذرواژه، می‌توانید وارد سیستم معاملاتی شوید و به‌صورت آنلاین اوراق مشارکت بورسی را خریداری نمایید.

جهت اقدام به خرید اوراق مشارکت در بازار آزاد، قدم‌به‌قدم مراحل زیر را طی کنید:

• در ابتدا برای خرید اوراق مشارکت، برای دریافت کد معاملاتی یا کد بورسی جهت فعالیت در بازار بورس و اوراق بهادار اقدام کنید
  
• اوراق مشارکت قابل معامله را از طریق کانال‌های خبری و یا سایت: http://www.fipiran.com/Market/LupOTCO انتخاب کنید.
  
• پس از وارد شدن در پنل بورسی، سفارش خرید خود را ثبت کنید.
  
• پس از انجام خرید، اوراق خریداری شده در پنل معاملاتی شما ثبت می‌گردد و برای فروش آن می‌توانید از همین طریق اقدام کنید و سفارش فروش را ثبت نمایید.
  
• امکان درخواست خرید اوراق به‌صورت حضوری از کارگزاری بورس نیز وجود دارد.
  

در حال حاضر کارمزد معاملات اوراق مشارکت ۰ ٫ ۰۷ قیمت اوراق می‌باشد که از حساب خریدار کسر می‌شود.

افرادی که فاقد کد معاملاتی هستند می‌توانند از طریق بانک‌ها برای خرید اوراق اقدام کنند.

این افراد از طریق کانال‌های خبری، شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌ها و. می‌توانند از انتشار اوراق اطلاع پیدا کنید و در پذیره‌نویسی آن شرکت کنید.

سپس با مراجعه به شعب بانک‌هایی که فروش اوراق مشارکت غیر بورسی را انجام می‌دهند و با ارائه مدارک شناسایی خود (کارت ملی و شناسنامه)، باتوجه‌به میزان سرمایه‌ای که دارند برای خرید اوراق اقدام کنند. برای فروش اوراق نیز به همان شعبه بانک جهت فروش اوراق، می‌توانند مراجعه کنند.

علاوه بر بانک‌ها، شرکت‌های دولتی و وزارت‌خانه‌ها نیز اوراق مشارکت صادر می‌کنند. این اوراق نیز در بورس معامله نمی‌شوند و توسط بانک بازخرید آن انجام می‌شود.

حداقل مبلغ سرمایه‌گذاری برای خرید اوراق معادل ۱۰ میلیون ریال (یک میلیون تومان) می‌باشد. هر فردی که قصد مشارکت در تأمین مالی طرح و پروژه‌ای را داشته باشد باید حداقل یک میلیون تومان اوراق خریداری کند تا به‌عنوان سرمایه‌گذار شناخته شود.

به هنگام خرید اوراق حتماً به اطلاعات مندرج در روی ورق توجه و به‌دقت آن را مطالعه کنید.

در هنگام خرید اوراق مشارکت به چه اطلاعات ی باید توجه داشت؟

• مبلغ سرمایه اسمی
  
• تعداد اوراق مشارکت
  
• با نام یا بی‌نام بودن
  
• درصد سود علی‌الحساب
  
• دوره‌های پرداخت سود
• عمر اوراق یا مدت‌زمان (دو الی پنج‌ساله هستند.)

تفاوت اصلی اوراق مشارکت و سهام چیست؟

سرمایه‌گذاران با خرید اوراق مشارکت در انجام طرح‌های عمرانی به میزان سرمایه‌ای که پرداخت می‌کنند شریک می‌شوند. تفاوت اوراق مشارکت با سهام و سایر اوراق نیز در تضمین پرداخت سود است.

با این تفاوت که سهام‌داران با خرید سهم شرکت، دارای حق رأی هستند و سهام‌دار شرکت محسوب می‌شوند، اما دارندگان اوراق مشارکت فاقد حق رأی هستند و به‌عنوان وام‌دهنده به ناشر شرکت صادرکننده اوراق مشارکت می‌باشند و شرکت صادرکننده به این افراد بدهی دارد.

دارندگان اوراق مشارکت دارای تضمین دریافت سود هستند که طبق قرارداد، در فواصل زمانی معین به آن‌ها پرداخت می‌شود.

اوراق مشارکت چیست؟ نحوه خرید اوراق مشارکت

در بازار بورس اوراق بهادار علاوه‌بر معاملات سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس و فرابورس، اوراقی با سرمایه گذاری در اوراق مشارکت نام اوراق مشارکت نیز خرید و فروش می‌شود. برای هر سرمایه گذار مبتدی یا با سابقه ممکن است سوال‌هایی ایجاد شود از قبیل اینکه:

در این مطلب عناوین زیر را بررسی خواهیم کرد:

اوراق مشارکت چیست؟

اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی لازم برای تهیۀ مواد ‌اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.

از تعریف فوق چند نکته موردتوجه است:

• اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار محسوب می‌شود و تابع قوانین این اوراق است. بنابراین سرمایه‌گذاران برای خرید آن نیازمند داشتن کد سهامداری (کد معاملاتی بورس) هستند.
• این اوراق ممکن است بی نام یا با نام باشد. اوراق مشارکت بورسی جزو اوراق با نام و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بینام محسوب میشوند. (در ادامه انواع این اوراق شرح داده خواهد شد.)
• قیمت این اوراق مشخص و مدت سرمایه گذاری در این اوراق معین است.
• در زمان انتشار میبایست مورد مصرف این اوراق مشخص باشد. (طرح های عمرانی- انتفاعی یا تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌ های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید).
• خریداران در زمان عرضه عمومی این اوراق می‌توانند اقدام به سرمایه گذاری نمایند.

ویژگی های اوراق مشارکت

۱_تاریخ سررسید

به تاریخ پایان دوره‌ سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، تاریخ سررسید گفته می‌شود که در این تاریخ به خریداران مبلغی معادل ارزش اسمی اوراق پرداخت می‌گردد.

۲_ارزش اسمی

به مبلغی که توسط ناشر اوراق مشارکت و در تاریخ سررسید به خریداران اوراق بازپرداخت می‌شود، ارزش اسمی می‌گویند.

۳_نرخ سود اسمی

همانطور که گفته شد اوراق مشارکت از نظر پرداخت سود به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. اوراقی بدون پرداخت سود و اوراقی که به‌صورت دوره ای سود پراخت می‌کنند و دارای نرخ بهره دوره‌ای هستند. نرخ سود اسمی، نرخ بهره ‌ای است که در اوراق دسته دوم پرداخت شده و تا زمان سررسید ادامه دارد.

۴_ قیمت فروش

در صورتی که دارنده اوراق مشارکت تا قبل از سررسید تمایل به فروش اوراق مشارکت خود داشته باشد، اوراق مربوطه را می‌بایست در روزهای باز بازار بورس و به قیمت آن روز بازار به فروش برساند. شایان ذکر است تعیین قیمت عرضه و تقاضا به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله این موارد می‌توان به نرخ سود در بازار پول اشاره کرد.

۵_ نرخ سود تا سررسید (YTM)

اگر سرمایه گذار اوراق مشارکت را در نخستین روز انتشار خریداری نماید نرخ سودی که دریافت می‌کند، نرخ سود اسمی خواهد بود.

ولی چنان چه اوراق مشارکت بعد از انتشار و با قیمت عرضه و تقاضا خریداری و تا سررسید نگه داری شود، نرخ سود آن نرخ سود تا سررسید یا YTM نامیده می‌شود.

چنان‌چه شخصی اوراق بدهی خود را در اولین روز انتشار خریداری کند، نرخ سودش نرخ سود اسمی می‌شود. ولی اگر بعد از انتشار و به قیمت تعیین‌شده بازار اقدام بخرد و آن‌ را تا سررسید نگه‌داری کند، نرخ سود سرمایه گذار، نرخ سود تا سررسید یا YTM نامیده می‌شود. در واقع اوراق مشارکت در هر لحظه به قیمتی خاص معامله شده و سرمایه گذاران براساس YTM تصمیم به معامله می‌گیرند. اوراق مشارکت در هر دو بازار فرابورس و بازار بورس منتشر می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به سایت فرابورس به آدرس www.ifb.ir مراجعه کنید.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت بورسی:

اوراقی که قابل معامله در بازار بورس و فرابورس هستند.

انواع اوراق مشارکت بورسی:

به کسر: اوراقی که با قیمتی کمتر از قیمت اسمی به فروش می‌رسد و سود خریدار برابر با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید است. سرمایه گذاری در این اوراق یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت به شمار می‌آید.

قابل تعویض با سهام: این نوع از اوراق توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر شده و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار قابل تعویض هستند.

قابل تبدیل به سهام: این نوع از اوراق را شرکت های سهامی عام منتشر می‌کنند و د در سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می‌گردد.

اوراق مشارکت غیر بورسی:

اوراقی که صرفاً با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود و قابل معامله در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) است.

کارمزد و مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت

سقف کارمزد خرید اوراق مشارکت ۰٫۰۰۰۷۲۶ و سقف کارمزد فروش اوراق مشارکت ۰٫۰۰۰۷۷۴ و مجموع خرید و فروش اوراق مشارکت ۰٫۰۰۱۵ مبلغ کل معامله است. همچنین طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، مبالغ پرداختی و سرمایه گذاری در اوراق مشارکت یا تخصیصی بابت سود متعلق به اوراق مشارکت مشمول مالیات مقطوع به نرخ پنج درصد هست و به سود اوراق مشارکت و معاملات اوراق مذکور هیچ‌گونه مالیات دیگری تعلق نمی‌گیرد. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت اعم از علی‌الحساب و قطعی مکلف‌اند، در هر پرداخت یا تخصیص، مالیات متعلق را به نرخ مذکور کسر و ظرف مدت ۱۰ روز از تاریخ پرداخت یا تخصیص به حسابی که توسط خزانه‌داری کل تعیین می‌شود، واریز و رسید آن را ظرف۳۰ روز از تاریخ واریز همراه با فهرستی متضمن میزان سود پرداختی به حوزه مالیاتی مربوط تسلیم نمایند. پرداخت‌کنندگان سود اوراق مشارکت، درصورت تخلف از انجام تکالیف مذکور مشمول مقررات متن ماده (۱۹۹) قانون مالیات‌های مستقیم مصوب اسفند ماه ۱۳۶۶، خواهند بود. شایان ذکر است بنا به ماده ۷۳دستورالعمل نحوه انجام معاملات، در عرضه اولیه اوراق مشارکت، کارمزد خرید و فروش به عهده ناشر پذیرفته شده هست.

• شرکت بورس اوراق بهادار

نوع معامله	صکوک اجاره	اوراق مشارکت
خرید	۰٫۰۰۰۷۲۶	۰٫۰۰۰۷۲۶
فروش	۰٫۰۰۰۷۷۴	۰٫۰۰۰۷۷۴
جمع	۰٫۰۰۱۵	۰٫۰۰۱۵

• شرکت فرابورس ایران

نوع معامله	اوراق مشارکت، صکوک اجاره، اوارق خزانه اسلامی
خرید	۰٫۰۰۰۷۲۶
فروش	۰٫۰۰۰۷۷۴
جمع	۰٫۰۰۱۵

نوع معامله

انواع صکوک، اوراق مشارکت و گواهی سپرده در معاملات بازارگردان

خرید	۰٫۰۰۰۷۴۴۴
فروش	۰٫۰۰۰۱۱۱۳

زمان مناسب و تحلیل موردنیاز برای خرید و فروش اوراق مشارکت

اوراق مشارکت دارای سود ثابت علی الحساب است، بنابراین معمولا به عنوان ابزاری برای کاهش ریسک سبد سهام در بازاهای ریسکی در نظر گرفته می‌شود و سرمایه‌گذارن با توجه به ریسک پذیری و شرایط موجود بر بازار بخشی از سرمایه خود را به خرید اوراق مشارکت اختصاص می‌دهند. با توجه به ثابت بودن سود اوراق مشارکت، این اوراق بر خلاف سهام های ریسکی موجود در بازار که نیازمند تحلیل های فاندامنتالی و تکنیکالی هستند به تحلیل خاصی نیاز ندارد و فقط توجه به چند نکته برای انتخاب اوراق با بازدهی بیشتر برای سرمایه‌گذار کافی است.

نکات قابل تامل در خرید اوراق مشارکت

• معمولاً سود اوراق مشارکت تابعی از سود بانکی بوده و نرخ بازدهی سالیانه این اوراق بین ۳ تا ۶ درصد بیشتر از نرخ سود سپرده بلندمدت یک ساله نزد بانک ها است که این امر با هدف ایجاد جذابیت در معاملات اوارق مشارکت انجام می‌شود.
• با توجه به نکته بالا هر چه میزان سود اوراق مشارکت بیشتر باشد رغبت سرمایه گذاران برای معامله این اوراق بیشتر خواهد بود زیرا ریسک تورم سرمایه گذاری آن ها بهتر پوشش داده می‌شود.
• سررسید پرداخت سود در اوراق مشارکت یک ماهه یا سه ماهه است و هرچه دوره‌ های پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، برای سرمایه‌گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
• در بعضی موارد بدلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک‌ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یک سال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می‌کنند.
• سود حاصل از اوراق مشارکت، برای سرمایه ‌گذار معاف از پرداخت مالیات است و این جذابیت‌ دیگری برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت به حساب می‌آید.
• علیرغم اینکه اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده دارند ولی ریسکی را متوجه سرمایه‌ گذار نمی‌کند.

نحوه خرید اوراق مشارکت

برای خرید و فروش اوراق مشارکت خارج از بورس، لازم است سرمایه‌گذار با مدارک شناسایی (شناسنامه و کارت ملی) به یکی از شعب بانک‌های عامل مراجعه نماید و نسبت به خرید یا فروش اوراق مورد نظر اقدام نماید

در مورد معامله اوراق مشارکت بورسی، هر فردی که دارای کد معاملاتی آنلاین باشد، می‌تواند از طریق سامانه معاملاتی آنلاین یا ثبت سفارش اینترنتی اقدام به خرید نماد اوراق مشارکت کند. این اوراق بسته به بازاری که در آن منتشر می‌شوند ممکن است در سامانه آنلاین قابلیت معامله داشته باشد چنانچه اوراق در بازار پایه فرابورس عرضه شود، خرید و فروش آن از طریق ثبت سفارش اینترنتی میسر خواهد بود. در صورتی‌که فرد کد سهامداری و کاربری غیر آنلاین داشته باشد میبایست به صورت حضوری درخواست خرید یا فروش خود را به کارگزاری اعلام نماید. برای آموزش نحوه خرید و فروش و معاملات، آموزش صفر تا صد خرید و فروش سهام را مطالعه نمایید.

چند نکته در مورد اوراق مشارکت

۱- خرید و فروش اوراق از طریق شعب منتخب بانک‌های عامل یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار (در صورت پذیرش در بورس) مجاز است.

۲- قیمت اسمی هر واحد اوراق مشارکت ۱٫۰۰۰٫۰۰۰ ریال است.

۳- هر ورقه نشان‌دهنده میزان قدرالسهم دارنده آن در طرح مورد سرمایه‌گذاری است.

۴- نماد هر یک از اوراق مشارکت حداکثر سه روز پیش از سررسید پرداخت سود علی‌الحساب آن متوقف می‌شود و روز بعد از پرداخت سود، نماد آن بازگشایی می‌شود.

۵- سود متعلقه به خریدار، از طریق شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به حساب بانکی معرفی شده از جانب خریدار واریز می‌گردد.

۶- چنانچه سرمایه گذار در میانه دوره و پیش از سررسید پرداخت سود اقدام به خرید اوراق نماید، خریدار اوراق میبایست مبلغی معادل مبلغ اسمی به علاوه بخشی از سود اوراق مشارکت را که میزان آن از ابتدای دوره تا زمان خرید اوراق محاسبه می‌شود، پرداخت نماید. پس از انجام معامله در بخش گردش حساب خریدار در سامانه معاملاتی آساتریدر، اطلاعاتی تحت عنوان “پرداخت سود” نمایش داده می‌شود که این مبلغ معادل سود پرداختی به خریدار است. شایان ذکر است در سررسید دوره سود کل دوره به حساب وی واریز می‌شود.

۷- تمامی اوراق از قابلیت نقد شوندگی برخوردارند؛ به نحوی که بازارگردان اواراق موظف است تمامی سفارش های فروش به مبلغ اسمی را در هر روز خریداری نماید.

۸- حداقل مدتی که نیاز است به دریافت سود سرمایه‌گذار در معامله اوراق منجر شود، چها روز از زمان خرید تا فروش اوراق است. به عبارتی اگر اوراق خریداری شده را زودتر از سه روز به فروش برسد، سود حاصل از فروش آن از کارمزد معاملات کمتر می‌شود و در واقع بازده منفی خواهد داشت.

۹- با توجه به آئین‌نامه اجرایی قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت، دارندگان اوراق به نسبت قیمت اسمی و مدت زمان مشارکت، در سود حاصل از اجرای طرح‌های مربوطه سهیم هستند.،

۱۰- با فروش اوراق مشارکت رابطه وکیل و موکل بین ناشر و خریدار اوراق محقق می‌شود (در واقع ناشر به وکالت از طرف خریداران اوراق می‌تواند نسبت به مصرف وجوه حاصل از فروش اوراق به منظور اجرای طرح و خرید و فروش هرگونه کالا، خدمت و دارایی مربوط به طرح اقدام نماید. ، انتقال اوراق به رابطه وکالت خدشه وارد نمی‌کند و این رابطه تا سررسید اوراق بین ناشر و دارندگان اوراق نافذ و معتبر است

۱۱- اوراق مشارکت به عنوان وثیقه طرف‌های معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانه‌ها، مؤسسات و شرکت‌های دولتی، شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های اجرایی پذیرفته می‌شود.