شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود

سیستم ارزیابی عملکرد زمانی می‌تواند مؤثر باشد که از شاخص‌های واقعی و اختصاصی مشاغل استفاده شود.

نسبت P/E چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟

آشنایی با اصطلاحات بازار بورس و نحوه محاسبه آنها در تصمیم‌گیری برای خرید هر سهم و چگونگی سرمایه گذاری کمک زیادی به ما خواهد کرد و به هر حال شناخت این اصطلاحات به ما کمک می‌کند نسبت به بازاری که در آن سرمایه گذاری می‌کنیم شناخت بهتری داشته باشیم.

نسبت P/E چیست؟

علاقه‌مندان بازار بورس به احتمال قوی بارها نام نسبت p/e را شنیده‌اند. p حرف اول کلمه price به معنی «قیمت» و e حرف اول کلمه earning per share به معنی «سود» است. نسبت p/e سهم خلاصه شده عبارت تقسیم قیمت بر سود است، که در اصطلاح به آن نسبت قیمت به درآمد هم می‌گویند. برای محاسبه p/e سهم، قیمت فعلی سهم را بر درآمد هر سهم تقسیم می‌کنیم.

به عنوان مثال فرض کنید؛ شرکتی در حال حاضر 1000 تومان قیمت دارد و سودی که برای سال جاری پیش‌بینی کرده است برابر با 100 تومان است. برای محاسبه p/e این شرکت، قیمت روز آن را بر سودی که دارد تقسیم می‌کنیم:

حال این سؤال مطرح می‌شود که چرا محاسبه نسبت p/e سهام تا این اندازه مهم است؟ تا جایی‌که یکی از فاکتورهای اساسی انتخاب یک سهم محسوب می‌شود و همواره در بین سرمایه‌گذاران کاربرد دارد. شاید به عقیده عده‌ای از سرمایه‌گذاران که از این نسبت به درستی استفاده نمی‌کنند، نسبت p/e چندان مفید نباشد، اما در جایی که بحث ارزشگذاری سهام مطرح می‌شود، بالا یا پایین بودن p/e سهام می‌تواند یکی از معیارهای مهم باشد.

محاسبه p/e ساده است، اما تفسیر آن به سادگی محاسبه‌اش نیست. به همین منظور در ابتدا مفهوم این نسبت را شرح می‌دهیم و با کاربرد آن بیشتر آشنا می‌شویم.

نسبت P/E چه کاربردی دارد؟

محاسبه عدد p/e غالباً به دو منظور صورت می‌گیرد. در یک نگاه ساده، با محاسبه عدد p/e سهم، در اصل می‌خواهیم به این مطلب دست پیدا کنیم، که چند سال طول می‌کشد تا سرمایه ما برگردد. به عنوان مثال؛ اگر عدد p/e سود بانکی برابر با 10 باشد، به این معنی است که ده سال زمان می‌برد که به همان میزان پولی که برای خرید سهم گذاشته‌ایم، سود کنیم.

در تعبیر دوم و مهم‌تر، این نسبت به ما می‌گوید قیمت یک سهام چند برابر بیشتر از سود سالیانه آن است. هر سرمایه‌گذاری به امید بازدهی سرمایه خود معامله می‌کند و قبل از سرمایه‌گذاری حساب و کتاب میزان سود سرمایه خود را به دست می‌آورد. در واقع با محاسبه این نسبت سرمایه‌گذار انتظارات خود از بازدهی سهام را برای خود مشخص می‌کند اینکه برای یک ریال سهامی که خریداری کرده است قرار است در آینده چند درصد بازدهی دریافت کند.

به تعبیر ساده‌تر نسبت p/e به سرمایه‌گذار می‌گوید که، یک سهام چند درصد سوددهی دارد. نسبت p/e سهام تنها ابزار برای ارزش‌گذاری سهم نیست بلکه یکی از ابزارهایی است که برای ارزش مورد استفاده قرار می‌گیرد. روش‌های دیگری برای ارزش‌گذاری سهام وجود دارد.

برای فهم بهتر، در مثالی که در بالا ذکر شد فرض بر این گرفتیم که اگر p/e سود بانکی برابر با 10 باشد. به این معنی است که شما حاضرشده‌اید به ازای هر ۱ ریال سودی که از بانک دریافت می‌کنید 10 ریال پرداخت بکنید و یا در تفسیر دیگر، همان‌طور که گفته شد، اگر p/e برابر 10 است به این معنی است که 10 سال زمان می‌برد تا سرمایه شما از طریق سود‌ی که دریافت می‌کنید، برگردد.

انواع P/E

p/e دنباله‌دار: این نوع p/e همان است که در مثال ابتدای مطلب برای شما توضیح دادیم و نحوه محاسبه آن از تقسیم قیمت روز سهم بر سود (eps) به دست می‌آید. گفتیم که این نسبت نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران حاضر هستند بایت هر ۱ ریال سود شرکت، چند ریال پرداخت کنند. پس هر چقدر قیمت سهام تغییر کند این نسبت به همان میزان تغییر خواهد کرد.

p/e برآوردی، تحلیلی یا پیشتاز: این نسبت با در نظر گرفتن عواملی مانند نرخ رشد سود شرکت، نرخ بهره بانکی، تورم و …. و با استفاده از روش‌های خاص محاسبه می‌شود وهمانی است که برای ارزش‌گذاری مورد استفاده قرارمی گیرد. برای محاسبه ارزش شرکت نیز از این روش استفاده می‌شود به این صورت که بعد از محاسبه آن، نسبت را در سود (eps) برآوردی سال آینده شرکت ضرب می‌کنیم و ارزش شرکت را نیز به دست می‌آوریم. محاسبه سود شرکت توسط تحلیلی که خود انجام می‌دهیم به نوعی، کامل‌ترین نوع ارزش‌گذاری بر مبنای p/e خواهد بود.

می‌توان گفت تفاوت بین p/e دنباله‌دار و p/e تحلیلی این است که p/e دنباله‌دار آن چیزی است که در حال حاضر برای یک سهم وجود دارد. درحالی‌که p/e تحلیلی یا پیشتاز آن p/e است که انتظار می‌رود در آینده سهم به آن برسد. به عنوان مثال p/e سهمی در بازار 4 باشد و ما با محاسبه p/e تحلیلی عدد 5 را به دست بیاوریم، در واقع انتظار داریم در آینده p/e سهم به عدد 5 برسد.

حال سؤال اینجاست که بالا و یا پایین بودن p/e یک سهام نشان دهنده چیست؟ آیا سهمی که p/e آن بالاست، ارزنده است و یا عکس این مطلب صادق است.

P/E بالا و P/E پایین نشان دهنده چه چیزی هستند؟

اگر مفهوم دو نوع p/e که در بالا به آن اشاره شد را درک کرده باشید، متوجه می‌شوید که برای چه p/e برای بعضی از سهم‌های بازار بالا و برای برخی دیگر پایین است. زمانی که p/e شرکتی بالا باشد، شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود یعنی بازار توقع دارد که سود آن شرکت در آینده رشد پیدا بکند و هرگاه p/e سهم شرکتی پایین باشد، نشان‌دهنده این است که بازار انتظار دارد در آینده سود آن شرکت کاهش پیدا کند.

نکته دیگر این که هر چه قیمت سهم بالاتر برود p/e نیز افزایش پیدا می‌کند و هر چه سهم قیمت آن نزولی شود p/e نیز کاهش می‌یابد.

در محاسبه ارزش سهم با روش محاسبه p/e، باید بدانید که هرگاه قیمت آن سهم در بازار بیشتر از قیمت محاسباتی شما باشد، یعنی آن سهم ارزنده نیست و هرگاه قیمت سهم در بازار کمتر از آن عدد باشد، به این معنی است که آن سهم ارزنده است و رشد خواهد کرد. البته این به شرطی است که شما نسبت p/e را به درستی محاسبه کرده باشید.

بالا یا پایین بودن نسبت p/e با در نظر گرفتن دو فاکتور زیر تشخیص داده می‌شود.

زمانی که یک شرکت نرخ رشد پایین داشته باشد، در حالی که هنوز یک p/e بسیار بالا دارد مشخص می‌شود که مشکل و اشتباهی وجود دارد. در واقع این احتمال وجود دارد که سهام بیش از ارزش خود قیمت‌گذاری شده باشد. در این شرایط لازم است نسبت p/e را بر اساس سود پیش بینی شده محاسبه کرد.

مقایسه p/e شرکت‌ها زمانی مفید است که هر دو شرکت در یک صنعت فعال باشند. برای مقایسه p/e شرکتی که در صنعت سیمان فعال است با شرکتی که در گروه پتروشیمی قرار دارد اشتباه است. چون چشم‌انداز، سود و رشد در صنعت‌های مختلف متفاوت است. حال اگر یکی از شرکت‌های صنعت سیمان p/e حدود 20 داشته باشد و شرکتی دیگر خیلی بیشتر از 20 باشد یعنی یا حباب قیمتی وجود دارد و یا به دلیلی انتظارات بازار از این شرکت بالا رفته و به زودی قیمت آن کاهش پیدا می‌کند و یا اینکه سهام شرکت سودآوری خواهد داشت.

نکاتی درباره P/E در بورس

• در بالا اشاره کردیم که، بالا یا پایین بودن p/e یعنی بازار چه توقعی از سودآوری سهم دارد. اما توجه داشته باشید که در بسیاری از موارد بازار اشتباه می‌کند، شما نباید به انتظار بازار کفایت کنید. سعی کنید نحوه صحیح محاسبه p/e را یاد بگیرید وخودتان از آن استفاده کنید.
• همان‌طور که اشاره شد، محاسبه p/e سهام تنها یک ابزار برای ارزش‌گذاری شرکت است، بهتر است برای خرید سهام علاوه بر استفاده از این ابزار، از ابزارهای با نسبت کاربردی بیشتر نیز استفاد ه شود.
• برای شرکت‌های زیان ده، محاسبه p/e کاربردی ندارد. زیرا وقتی سود یک شرکت منفی است در واقع، درآمدی ندارد و عملا تقسیم قیمت به درآمد منتفی است.
• نکته قابل ذکر دیگر این است که متوسط نسبت p/e کل بازار بورس نیز قابل محاسبه است. این نسبت در کشورهایی چون آمریکا که تورم پایینی دارند، بین ۱۵-۲۵ در نوسان است ولی در ایران به علت تورم بالا و وضعیت اقتصادی بی‌ثبات، این نوسان بسیار پایین است و معمولاً بین ۱۰-۴ است. همچنین ممکن شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود است نوسانات موجود p/e بین صنایع و حتی شرکت‌ها نیز اختلاف زیادی داشته باشد.
• از آنجا که قیمت سهام منعکس‌کننده طرز فکر سرمایه‌گذاران نسبت به ارزش آن سهم است و به تعبیری رشد آینده سهام به رشد قیمت آن بستگی دارد. شرکتی که نسبت به آینده سهام خود خوش‌بین است سعی در آن دارد که سودآوری چشم‌گیری داشته باشد.
• اگر یک شرکت نسبت p/e بالاتر از بازار یا متوسط صنعت داشته باشد، به این معنی است که بازار انتظار بزرگی از این شرکت در طی ماه‌ها و سال‌های آینده دارد و برای سرمایه‌گذاری مناسب است.
• اگر یک شرکت p/e پایینی داشته باشد ممکن است به آن معنا باشد که بازار آینده شرکت را در حال رفتن به سمت مشکلات می‌بیند. به تعبیر دیگر دلیل افت p/e می‌تواند نشان دهنده این موضوع باشد که سود مورد انتظار به دست نیامده است و خرید سهم این شرکت مناسب نیست.

سخن آخر

یکی از اشتباهات متداول که سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای مرتکب آن می‌شوند این است که تنها به اتکای p/e سهم می‌خرند. هیچ تضمینی وجود ندارد که سهمی که هم اکنون p/e آن بالاست در آینده به سرعت پایین نیاید و از سوی دیگر، توجه داشته باشید که حتی اگر قیمت یک سهم زیر ارزش واقعی خود باشد، ممکن است ماه‌ها و حتی سال‌ها طول بکشد تا بازار بتواند ارزش آن را اصلاح کند. پس خرید سهام تنها با توجه به ابزار ساده p/e بسیار ساده‌انگارانه است.

سوالات رایج نسبت p به e

نسبت p به e یا (price to earning) به معنای نسبت قیمت بر درآمد است که در آن، قیمت هر سهم بر درآمد حاصل از آن تقسیم می‌شود. مثلا اگر قیمتی سهمی 200 تومان و eps اعلام شده توسط شرکت 20 درصد باشد. نسبت p به e برابر با 5 است (5=40/200)، که یعنی برای کسب هر 1 تومان سود، باید 5 تومان پرداخت شود. حال اگر در همین مثال eps اعلام شده 25 درصد باشد، نسبت نسبت p به e برابر با 4 می‌شود (4=50/200)، یعنی برای کسب هر 1 تومان سود، باید 4 تومان پرداخت شود. پس در هر دو حالت شما 1 تومان سود کسب کرده‌اید، اما در نسبت p به e پایین، مبلغ پرداختی شما کمتر بوده است. در نهایت می‌توان گفت که نسبت p به e پایین، وعده سود بالاتری را می‌دهد.

شاخص عملکردی در اکسل چگونه ساخته می‌شود؟

شاخص عملکردی در اکسل : برای مدت زمان طولانی، اطلاعات شرکت باید از طریق محاسبه بر روی کاغذ یا در بهترین حالت با استفاده از ماشین حساب تجزیه و تحلیل می‌شد. این فرآیند مدت زمان زیادی طول می‌کشید و در نهایت هم نمی‌توانست اطلاعات و تحلیل‌های دقیقی ارائه کند.

در حال حاضر با پیشرفت تکنولوژی، پیدایش کامپیوتر‌ها و ساخت نرم‌افزارهای مربوط به آن‌ها، اوضاع تغییر کرده است. امروزه، با کمک Google Sheets یا Excel، متخصصان ماهر می‌توانند تمام داده‌های مورد نیازخود را سازماندهی کنند و تحلیل‌های بهتری ارائه دهند.

یادگیری نحوه ایجاد داشبورد KPI در Excel از جمله اولویت‌های بسیاری از مدیران است که به دنبال راه‌های سریع کنترل و نظارت بر فرآیندهای تجاری خود هستند. زیرا تجربه نشان داده است که تجزیه و تحلیل کارآمد کلیه اطلاعات مدیریتی می‌تواند به بهبود نتایج و عملکرد کمک کند.

شاخص عملکردی (KPI) در اکسل چیست؟

شاخص‌های عملکرد اصلی (KPI) معیارهای بصری عملکرد هستند. KPIها با پشتیبانی داده‌ها طراحی می‌شوند تا به کاربران در ارزیابی سریع مقدار و وضعیت کنونی یک معیار در برابر یک هدف مشخص، کمک کند. KPI عملکرد مقداری را که با معیار پایه تعریف می‌شود (همچنین به عنوان فیلد محاسبه شده در Power Pivot در Excel 2013 نیز شناخته می‌شود) اندازه گیری می‌کند، در برابر یک مقدار هدف، همچنین توسط یک اندازه گیری یا با یک مقدار مطلق تعریف می‌شود.

اطلاعات بیشتر در مورد KPI ها

KPI یک نوع ارزش‌گذاری کمی برای اندازه گیری اهداف کسب و کار است. به عنوان مثال، بخش فروش یک سازمان ممکن است از KPI برای اندازه گیری سود ناخالص ماهانه در برابر سود ناخالص پیش بینی شده استفاده کند. بخش حسابداری ممکن است هزینه‌های ماهانه را در برابر درآمد، برای ارزیابی هزینه‌ها اندازه گیری کند و یک بخش منابع انسانی ممکن است گردش مالی سه ماهه کارمندان را اندازه گیری کند. هر یک از این‌ها نمونه‌ای از KPI است. متخصصان مختلف تجاری به طور مرتب KPI ها را در کارت امتیازی عملکرد، در کنار هم قرار می‌دهند تا خلاصه‌ای سریع و دقیق از موفقیت کسب و کار یا روندی که در آن قرار دارند کسب کنند.

KPI شامل یک مقدار پایه، یک مقدار هدف و آستانه‌های تحمل است

مقدار پایه

مقدار پایه یک فیلد محاسبه شده است که باید منجر به یک مقدار شود. به عنوان مثال این مقدار می‌تواند مجموع فروش یا سود یک دوره خاص باشد.

مقدار هدف

مقدار هدف نیز یک فیلد از قبل محاسبه شده است که منجر به یک مقدار می‌شود – شاید یک مقدار مطلق. به عنوان مثال، یک قسمت محاسبه شده می‌تواند به عنوان یک مقدار هدف مورد استفاده قرار گیرد، که در آن مدیران مشاغل یک سازمان می‌خواهند نحوه پیگیری بخش فروش نسبت به یک سهمیه مشخص را مقایسه کنند، جایی که قسمت محاسبه شده بودجه نشان دهنده مقدار هدف است.

آستانه‌های تحمل

آستانه وضعیت با یک بازه که بین آستانه کم و زیاد است تعریف می‌شود. آستانه وضعیت با یک نمودار نمایش داده می شود تا به کاربران کمک کند تا به راحتی وضعیت مقدار پایه را در مقایسه با مقدار هدف تعیین کنند.

اهمیت شاخص عملکردی در اکسل

قبل از اینکه یاد بگیریم چگونه داشبورد KPI را در اکسل ایجاد کنیم، باید بر اهمیت این ابزار برای تجارت شما تأکید کنیم.

هرچه اطلاعات بیشتری در مورد شرکت خود داشته باشید ، تصمیم‌گیری بهتر راحت‌تر است، هدف KPI ها (شاخص‌های کلیدی عملکرد) تسهیل تفسیر داده‌ها است. به همین دلیل، می‌توانیم اهمیت KPI را به صورت زیر خلاصه کنیم:

• داشتن اطلاعات دقیق در مورد کارکرد قسمت‌های مختلف یک شرکت ؛
• کمک به تصمیم‌گیری بهتر برای مدیریت مشاغل.
• چابکی در درک اطلاعات مربوطه ؛
• به کمک KPIها می‌توانیم داده‌ها را با توجه به عملکرد یک سازمان به روز کنیم

چگونه داشبورد KPI در اکسل ایجاد کنیم؟

یکی از راه‌های استفاده حداکثری از جنبه‌های مثبتی که ذکر کردیم، استفاده از صفحه گسترده دیجیتال (digital spreadsheets) است. برای انجام این کار، فقط باید بدانید که چگونه داشبورد KPI در Excel ایجاد کنید. این ابزار معمولاً در شرکت‌ها و دنیای تجارت بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد، پس تسلط داشتن به ويژگی‌های آن یکی ازمهارت‌های مورد نیاز هرکسی که به دنبال کار یا ارتقا شغلی خود در یک شرکت است بسیار ضروری است.

برای کمک به شما در انجام این کار، ما یک راهنمای گام به گام در مورد نحوه ایجاد داشبورد KPI در اکسل آماده کرده‌ایم:

۱٫ ابتدا برنامه‌ریزی کنید

اولین قدم در راهنمای ما در مورد نحوه ایجاد داشبورد KPI در اکسل، برنامه ریزی داده‌هایی است که می‌خواهید با آن‌ها کار کنید. معمولا چندین KPI مهم وجود دارد، اما شما نمی‌توانید با همه آن‌ها همزمان کار کنید، بنابراین داده‌های خود را با توجه به این عوامل برنامه ریزی کنید:

کدام KPI را می‌خواهید تجزیه و تحلیل کنید؟

کدام داده‌ها برای محاسبه این KPI لازم است؟

کدام افراد از داشبورد استفاده می‌کنند؟

اطلاعات اولیه‌ای که می‌خواهید از داشبورد بدست آورید چیست؟

چگونه می‌خواهید این اطلاعات را سازماندهی کنید؟

گفتنی است که هنگام ایجاد داشبورد KPI در Excel ، باید KPI هایی را تعریف کنید که ارزش بیشتری برای راه حل شرکت شما در طول فرآیند زنجیره‌ای دارند.

۲٫ اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه KPI را سازماندهی کنید

اکنون که هدف داشبورد خود را مشخص کردید، وقت آن‌ است که بدانید بدون سازماندهی مناسب اطلاعات نمی‌توانید داشبورد KPI در Excel ایجاد کنید. به طور مثال اگر شما بخواهید KPI مالی را محاسبه کنید، مانند یک شاخص سودآوری باید برای انجام این کار، دو ستون داده را سازماندهی کنید: درآمد ماهانه و سود ماهانه برای دوره مورد بررسی.

KPI بر اساس این اطلاعات محاسبه خواهد شد. در حالت ایده آل، اعداد باید از صفحه گسترده دیگری که براساس نتایج یک شرکت ایجاد شده است، استخراج شوند. به این ترتیب داشبورد KPI شما همیشه به روز است، بدون اینکه فرمول یا اطلاعات بیشتری داشته باشد.

۳ از فرمول ها برای محاسبه داده ها استفاده کنید

استفاده از فرمول‌های اکسل است که محاسبه KPI را به راحتی امکان پذیر می‌کند. اگرچه بسیاری از مدیران معادلات را بسیار پیچیده می‌دانند، اما حقیقت این است که برای رسیدن به هدف خود فقط باید از فرمول‌های ساده استفاده کنید.

۴٫ سازماندهی اطلاعات برای تسهیل تجزیه و تحلیل

پس از محاسبه KPI ، می‌توانید تحلیل‌ها را ساده‌تر کنید. مثلا اگر برای هر ماه داده‌ای دارید، می‌توانید یک نمودار برای مقایسه روند تحول در طول سال تهیه کنید. بنابراین، می‌توانید دوره‌هایی که فراز و فرود داشته‌اید را شناسایی کرده و فصلی بودن کار خود را تجزیه و تحلیل کنید. همچنین در نهابت می‌توانید از ابزارهایی برای اضافه کردن گرافیک در Excel استفاده کنید تا تجسم خوبی از KPI های خود داشته باشید و تجزیه و تحلیل آن‌ها هم آسان‌تر شود.

۵- برای اطمینان از عملکرد صحیح آن ، چند تست را اجرا کنید

اکنون می‌دانید که چگونه داشبورد KPI در Excel ایجاد کنید. با این حال، همیشه باید مراقب عملکرد کلی داشبورد باشید. فقط یک فرمول اشتباه لازم است تا کل تحلیل شما نادرست باشد. با وجود اینکه اکسل ابزاری عالی برای کار با داده‌ها است، اما در مقایسه با یک نرم افزارحرفه‌ای مدیریت محدودیت‌های مختلفی دارد.پس حتما اجرای KPIها و بررسی و تحلیل آن‌ها را در حین استفاده از اکسل چندبار تست کنید.

۶٫ به دنبال ادغام اطلاعات شاخص عملکردی در اکسل مختلف باشید

همانطور که تمام KPI های مربوط به شرکت را محاسبه می‌کنید، می‌توانید معادلاتی را برای ادغام آن‌ها ایجاد کنید- مانند مقایسه یک شاخص سودآوری با یک شاخص فروش برای یافتن یک همبستگی.

مراحل ایجاد KPIها:

حالا که با KPIها و مواردی که باید قبل از ایجاد آن در اکسل بدانید آشنا شده‌اید وقت آن رسیده است که به صورت گام به گام نحوه‌ای درج KPI در اکسل را بیاموزید. برای این کار باید مراحل زیر را دنبال کنید:

1. در قسمت Data View ، روی جدول اطلاعتی که به عنوان معیارهای پایه عمل می‌کنند کلیک کنید.در صورت لزوم، نحوه ایجاد یک معیار پایه را بیاموزید
2. اطمینان حاصل کنید که منطقه محاسبه ظاهر می‌شود. در غیر اینصورت، روی صفحه اصلی> محاسبه کلیک کنید تا محاسبه در زیر جدول نشان داده شود.
3. در قسمت محاسبه، روی فیلد محاسبه شده که به عنوان معیار اصلی (مقدار) عمل می‌کند، کلیک راست کنید و سپس ایجاد KPI را کلیک کنید.
4. در Define value target ، یکی از موارد زیر را انتخاب کنید:

• روی اندازه گیری کلیک کنید و سپس یک معیار هدف را در کادر انتخاب کنید.
• روی مقدار مطلق کلیک کنید و سپس مقدار عددی را تایپ کنید.

توجه: اگر هیچ فیلدی در کادر وجود ندارد، هیچ فیلد محاسبه شده‌ای در مدل وجود ندارد. شما باید معیاری ایجاد کنید.

• بر روی تعریف آستانه‌های وضعیت، کلیک و اسلاید را تنظیم کنید تا هم مقادیر آستانه کم و هم زیاد تنظیم شود.

1. در Select icon ، روی یک نوع تصویر کلیک کنید.
2. روی توصیفات کلیک کنید و سپس توضیحات مربوط به KPI ، مقدار ، وضعیت و هدف را وارد کنید.

ویرایش شاخص عملکردی در اکسل

در ناحیه محاسبه، روی معیاری که به عنوان معیار اصلی (مقدار) KPI عمل می‌کند، کلیک راست کنید و سپس روی ویرایش تنظیمات KPI کلیک کنید.

حذف شاخص عملکردی در اکسل

در ناحیه محاسبه، روی معیاری که به عنوان معیار اصلی (مقدار) KPI عمل می‌کند، کلیک راست کنید و سپس روی Delete KPI کلیک کنید.

به یاد داشته باشید، حذف یک KPI اندازه گیری پایه یا اندازه گیری هدف را حذف نمی‌کند (اگر یکی تعریف شده باشد).

برای حرفه‌ای شدن در اکسل، می‌توانید سری به دوره آموزش نرم‌ افزار مایکروسافت اکسل ما بزنید.

تحلیل آماری چیست؟ همه چیز درباره انجام تحلیل آماری پایان نامه

علم آمار از گذشته تا کنون نقشی اساسی و مهم را در علوم مختلف داشته است که از اولین کاربردهای آن می ­توان به مالیات گیری و خراج بستن بر دارایی ها اشاره کرد.

بعدها در دوره رنسانس، از علم آمار استفاده­ نوینی صورت گرفت و به آمار استنباطی نیز توجه زیادی شد. در دنیای امروز علم آمار و آمارگیری بسیار پررونق است. اکثر دانش آموختگان حداقل یکبار مطلبی را در ارتباط با آمار خوانده اند و نیاز بوده تا با استفاده از روش­ های آمارگیری، تحلیل ­هایی انجام دهند.

این مساله اهمیت تحلیل آماری را نشان می­ دهد بنابراین نیاز است که به طور کامل بدانیم تحلیل آماری چیست و چگونه انجام می­ شود؟

تحلیل آماری چیست؟

اگر بخواهیم تحلیل آماری را دقیق ­تر توضیح دهیم باید ابتدا به تعریف واژه­ ی آمار بپردازیم.

آمار را علم طبقه بندی دیتاها و اطلاعات، علم تصمیم گیری­ های مبتنی بر منطق، برنامه ریزی ­های دقیق و علم توصیف و تبیین آنچه از مشاهدات می­ توان فهمید توصیف می­ کنند.

آمار را می ­توان علم و هنر جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده ­ها دانست به طوری که در نهایت بتوان آنچه استخراج شده است را تفسیر و استنباط کرد.

امروزه به ندرت می­ توان بدون استفاده از تحلیل آماری اقدام به تفسیر و تحلیل نتایج به دست آمده از تحقیقات و پژوهش­ های علمی کرد.

به گزارشی که شامل جداول و نمودارهای آماری و تحلیل و تفسیر آن ­ها می­ شود تحلیل آماری گفته می­ شود.

تحلیل آماری تصویری روشن و توصیفی دقیق از داده ­ها ارائه می ­دهد. این داده­ ها ممکن است به صورت داده­ های آماری آماده باشند (مانند نرخ تورم، درآمد، و مانند آن) یا از طریق پرسشنامه ­ها جمع آوری شده باشند.

فرآیند تحلیل آماری را در دو بخش تقسیم می­کنند: آمار استنباطی و آمار توصیفی.

مبنا و پایه این تقسیم بندی به دو دسته استنباطی و توصیفی این است که بشر با توجه به محدودیت زمان و سایر امکانات تصمیم گرفت تا از استقراء استفاده کند. بر اساس استقراء می­ توان یافته ­هایی را که از «اجزا» به دست می آید را به «کل» نسبت داد.

این بدین معناست که یافته­ های مربوط به نمونه ­ها، در مورد کل جامعه که احتمالا به دلیل محدودیت­ ها و مشکلات دیگر قابل بررسی به صورت کلی نبوده اند، حکم می­ شود.

آمار توصیفی چیست؟

وقتی توده­ ای از اطلاعات برای تحقیق جمع آوری می­ شود باید ابتدا سازماندهی و خلاصه شود به طوری که به صورت معنی داری قابل درک و ارتباط باشند.

برای این منظور از روش آمار توصیفی (Descriptive Statistics) استفاده می­ شود.

در تجزیه و تحلیل توصیفی، پژوهشگر داده ­های جمع آوری شده را با کمک روش ­های آمار توصیفی از جمله تنظیم جداول توزیع فراوانی، خلاصه کرده و به کمک نمودار آن­ها را نمایش می ­دهد و در نهایت با کمک سایر شاخص ­های آمار توصیفی آن ها را خلاصه می ­کند.

روش ­های آمار توصیفی

تشکیل جدول توزیع فراوانی

به سازماندهی داده­ ها یا مشاهدات به صورت طبقات همراه با فراوانی هر طبقه، توزیع فراوانی گفته می­ شود.

برای اینکه یک جدول توزیع فراوانی داشته باشید باید دامنه تغییرات، تعداد طبقات و حجم طبقات توسط فرمول­ های مربوطه محاسبه شود و سپس جدول توزیع در دو ستون x (ستون طبقات) و F (فراوانی طبقات) تشکیل شود.

پس از این مرحله، در صورت تمایل یا لزوم، پژوهشگر می ­تواند شاخص ­های دیگری نظیر فراوانی تراکمی، فراوانی تراکمی درصدی را محاسبه کند.

تشکیل جدول توزیع فراوانی یک روش اقتصادی و آسان برای نمایش انبوهی از داده ­های نامنظم است. اما در طبقه بندی کردن، ممکن است برخی از اطلاعات به علت خطای گروه بندی از دست بروند که در نهایت در محاسبه شاخص ­های آماری نیز تاثیر بگذارند. ولی مقدار آن اغلب ناچیز است و اشکال عمده ­ای ایفا نمی­ کند.

ترسیم نمودار

نمودارها ابزار مناسبی برای نمایش تصویری اطلاعات هستند که انواع مختلفی دارند که از آن­ ها می­ توان به نمودار هیستوگرام، نمودار ستونی، نمودار چند ضلعی تراکمی، نمودار دایره ای، نموداری سری ­های زمانی و موارد دیگر اشاره کرد.

محاسبه شاخص ­های مرکزی

در محاسبات آماری لازم است که ویژگی­ ها و موقعیت کلی داده ­ها تعیین شود.

به همین دلیل شاخص­ های مرکزی که سه نوع نما(Mode)، میانه(Median) و میانگین (Mean) هستند محاسبه می­ شوند. هر یک از این شاخص ­ها کاربرد خاص خود را دارند. مثلا در تحقیقاتی که مقیاس اندازه گیری داده ­ها حداقل فاصله ­ای است «میانگین» بهترین شاخص است اما در تحقیقاتی که مقیاس اندازه گیری داده ­ها رتبه ای یا اسمی باشد «میانه» یا «نما» مناسب تر هستند.

محاسبه شاخص ­های پراکندگی

شاخص­ های پراکندگی برخلاف شاخص ­های مرکزی هستند چرا که میزان پراکندگی با تغییراتی که در بین داده ­های یک توزیع (نتایج تحقیق) وجود دارد را نشان می­ دهند.

شاخص­ هایی که به این منظور در تحقیقات مورد استفاده قرار می ­گیرند شامل دامنه تغییرات، انحراف چارگی (Quartile Deviation)، واریانس (Variance) و انحراف استاندارد (Standard Deviation) می­ شود. پس از محاسبه شاخص ­های مرکزی و پراکندگی می­ توان نمره ­های استاندارد را محاسبه و منحنی طبیعی (Z) را ترسیم کرد.

محاسبه همبستگی

در برخی از تحقیقات، پژوهشگر می­ خواهد رابطه بین دو متغیر را تعیین کند و به همین منظور باید از روش ­های همبستگی (Correlation) استفاده کند.

در محاسبه همبستگی، نوع مقیاس اندازه گیری دخالت دارد و به طور کلی به دو دسته پارامتری و ناپارامتری تقسیم می­ شود.

رگراسیون و پیش بینی

رگراسیون (Regression) به روشی برای مطالعه سهم یک یا چند متغییر مستقل در پیش بینی متغیر وابسته گفته می­ شود.

از تحلیل رگراسیون می ­توان در تحقیقات توصیفی (غیر آزمایشی) و تحقیقات آزمایشی استفاده کرد. با توجه به نوع تحقیق و متغیرهای آن، روش متنوعی برای تحلیل رگراسیون وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از رگراسیون خطی، رگراسیون انحنایی، رگراسیون لوجیستیک و تحلیل کواریانس.

آمار استباطی چیست؟

در آمار توصیفی به جمع آوری و تمرکز به روی خصوصیات و ویژگی­ های مهم داده ­ها می پردازیم و به نوعی می­ توان گفت نقش آمار توصیفی جمع آوری، خلاصه کردن و توصیف اطلاعات کمی به دست آمده از نمونه ­ها یا جامعه است اما قرار نیست کار یک محقق با توصیف اطلاعات به پایان برسد بلکه باید آنچه از بررسی گروه نمونه به دست آورده است را به گروه ­های مشابه بزرگ تر تعمیم دهد.

در آمار استنباطی (Inferential)، پژوهشگر با استفاده از مقادیر نمونه، آماره ­ها را محاسبه کرده و با کمک تخمین یا آزمون فرض آماری، آماره ­ها را به پارامترهای جامعه تعمیم می ­دهد. هدف آمار استنباطی، برآورد کردن خصوصیات و ویژگی ­های جامعه آماری است.

آزمون­ های آمار استنباطی

آزمون ­های آماری مورد استفاده جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از یک گروه کوچک یا نمونه و تعمیم آن به جامعه مورد نظر با توجه به مقیاس اندازه گیری متغیرها، به دو گروه پارامتریک و ناپارامتریک تقسیم می ­شوند.

آزمون­ های پارامتریک، به تجزیه و تحلیل اطلاعات در سطح مقیاس فاصله ای و نسبتی می پردازند و حداقل شاخص آماری آ نها، میانگین و واریانس است.

در حالیکه آزمون­ های ناپارامتریک، به تجزیه و تحلیل اطلاعات در سطح مقیاس اسمی و رتبه ای می­پردازند که شاخص آماری آنها میانه و نما است.

آمار پارامتریک نیاز به پیش فرض ­هایی در مورد جامعه­ ای که از آن نمونه گیری صورت گرفته است دارد.

به عنوان مهم ­ترین پیش فرض در آمار پارامتریک، فرض می ­شود که توزیع جامعه نرمال است اما آمار ناپارامتریک مستلزم هیچگونه فرضی در مورد توزیع نیست. به همین دلیل، در بسیاری از تحقیقات علوم انسانی که با مقیاس ­های کیفی سنجیده شده و فاقد توزیع (Free of distribution) هستند از شاخص ­های آماری ناپارامتریک استفاده می ­کنند.

از آزمون­ های پارامتریک آمار استنباطی می­ توان به آزمون t، تحلیل واریانس (ANOVA)، تحلیل واریانس چند عاملی(MANOVA)، تحلیل کوواریانس چند عاملی و ضریب همبستگی گشتاوری پیرسون نام برد.

همچنین از آزمون­ های ناپارامتریک نیز می­ توان به آزمون علامت تک نمونه، آزمون علامت زوجی، ویلکاکسون، مان_ویتنی، کروسکال_والیس، فریمن، آزمون تقارن توزیع و کولموگروف-اسمیرنف اشاره کرد.

ابزار لازم برای انجام تحلیل آماری

یکی از ابزار اصلی مورد نیاز برای انجام و نگارش تحلیل آماری، نرم افزارهای تحلیل آماری از جمله نرم افزار spss است.

در واقع تصور انجام تحلیل آماری بدون استفاده از نرم افزارهای آماری غیرممکن است چرا که این کار نیاز به عملیات آماری خاصی دارد که محاسبات آن به صورت دستی نه تنها بسیار سخت و زمان بر است بلکه غیرممکن به نظر می ­رسد.

به همین دلیل بسیاری از محققان و دانشجویان برای تکمیل بخش آماری پایان نامه خود (فصل 4 پایان نامه) تحلیل آماری را برون سپاری می ­ کنند یعنی این کار را به شرکت ­های آماری می ­سپارند تا کاملا دقیق و با تخصص خاصی انجام بگیرد.

تحلیل آماری در تمام زمینه­ ها از جمله پژوهش ­های دانشگاهی پرکاربرد است اما برای انجام آن نیاز به مهارت و دقت بالایی در استفاده از نرم افزارهای تحلیل آماری است که پیچیدگی­ های خاص خودشان را دارند، به همین دلیل چه شرکت ­ها و سازمان ­ها چه بسیاری از دانشجویان انجام تحلیل آماری خود را به شرکت ­هایی می­ سپارند که سال­ ها در این زمینه فعالیت داشته اند، با این کار اطمینان حاصل می کنند تحلیل آماری پروژه­شان با دقت و اطمینان بالایی انجام می ­گیرد.

10 ویژگی شاخص های ارزیابی عملکرد

یکی از مباحث اصلی در طراحی سیستم مدیریت عملکرد کارکنان، طراحی شاخص های ارزیابی عملکرد است. شاخص‌ها ابزارهایی برای ارزیابی برنامه‌ها و فعالیت‌ها هستند، به‌طوری‌که از طریق آنها می‌توان از میزان دستیابی به اهداف آگاه شد. اما نکته اصلی در بحث طراحی شاخص های ارزیابی عملکرد این است که یک شاخص خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟ و در هنگام طراحی شاخص‌ های ارزیابی عملکرد چه نکاتی باید در نظر گرفته شود تا بتوان گفت شاخص ‌های طراحی‌شده مؤثر و کارا هستند؟ اگر برای اولین بار شاخص طراحی می‌کنید یا در حال ارزیابی و بازنگری شاخص ‌های ارزیابی هستید، این 10 ویژگی شاخص های ارزیابی عملکرد را در نظر داشته باشید.

1- مرتبط بودن

اولین ویژگی ‌ای که باید در طراحی شاخص ‌های ارزیابی عملکرد در نظر گرفته شود، تعریف شاخص‌ها به‌صورت آبشاری است. طراحی شاخص‌های عملکرد از داشبورد استراتژیک به داشبورد تاکتیکی و عملیاتی صورت می‌گیرد. یعنی هر یک از شاخص‌ها باید بر اساس استراتژی و ارزش‌های کل شرکت تعیین شوند و با اهداف استراتژیک سازمان مرتبط باشند.

زمانی می‌توان از مدیریت عملکرد صحیح کارکنان سخن گفت که علاوه بر مشخص بودن اهداف سازمان، آن اهداف، خود را در هر یک از مشاغل سازمان نیز نشان داده باشد و دقیقاً انتظارات و اهداف مشاغل سازمان هم‌راستا با اهداف کلان سازمان باشد. تنها در این صورت است که می‌توان عملکرد افراد را به درستی سنجید و آنها را به سمت اهداف کلان سازمان هدایت کرد.

مثال برای ویژگی مرتبط بودن شاخص های ارزیابی عملکرد

اگر توسعه بازار و مشتری یکی از اهداف سازمان باشد. «تعداد مشتریان جدید» یک شاخص مرتبط با اهداف سازمان است. یا اگر مشتری مداری یکی از ارزش‌های سازمان باشد. مهارت برقراری ارتباط مؤثر مهارتی است که موجب ارائه خدمات خوب به شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود مشتریان می‌شود و سنجش آن مرتبط با ارزش‌های سازمانی است.

2- اختصاصی بودن

یکی دیگر از ویژگی ‌های شاخص های ارزیابی عملکرد، اختصاصی بودن شاخص‌ها است. منظور از اختصاصی بودن شاخص ‌های عملکرد، تناسب با شغل است.

مشاغل سازمان مختلف و متنوع هستند و هر یک ویژگی‌های مختص خود را دارند. کارکنان بر اساس مشاغل سازمان، استخدام‌ شده و هدف از استخدام آنها برآورده ساختن انتظارات هر یک از آن مشاغل و درنهایت تحقق اهداف سازمانی است. بنابراین عملکرد افراد سازمان زمانی مؤثر و مناسب تلقی می‌شود که در راستای اهداف هر یک از این مشاغل باشد و زمانی می‌توان گفت فردی دارای عملکرد مؤثر است که عملکرد وی، انتظارات شغل مربوطه را برآورده سازد.

بنابراین هیچ‌وقت نمی‌توان مجموعه‌ای از شاخص‌ها را تعیین کرد که عمومیت داشته باشند. عملکرد کارکنان باید بر اساس یک سری شاخص اختصاصی سنجیده شود که با شغل و انتظاراتی که از شاغل می‌رود، ارتباط نزدیکی دارد.

سیستم ارزیابی عملکرد زمانی می‌تواند مؤثر باشد که از شاخص‌های واقعی و اختصاصی مشاغل استفاده شود.

مثال برای ویژگی اختصاصی بودن شاخص های ارزیابی عملکرد

مثال قبل را به یاد بیاورید. آیا «تعداد مشتریان جدید» شاخص ارزیابی مشترک برای تمام کارکنان است؟ قطعاً پاسخ شما خیر است. بسیاری از مشاغل سازمان به این حوزه مرتبط نیست. این شاخص فقط برای کارکنانی که در حوزه فروش و بازاریابی فعالیت دارند، مناسب است. این مورد در مورد شایستگی‌های رفتاری هم صدق می‌کند. انتخاب یکسان شاخص ‌های رفتاری مثل «میزان خلاقیت»، «صبور بودن» و… برای تمام مشاغل سازمانی اشتباه است.

متأسفانه یکی از عارضه‌های اصلی سیستم‌های ارزیابی در نظر نگرفتن همین ویژگی برای شاخص های ارزیابی عملکرد است. وجود یک سری سؤالات عمومی برای ارزیابی عملکرد که همگی کارکنان بر اساس آن ارزیابی شوند، عامل شکست سیستم مدیریت عملکرد است.

3- قابل درک بودن

طراحی شاخص های عملکرد باید به صورت روشن و قابل فهم انجام شود. عدم تعریف یا تعاریف مبهم شاخص‌ها می‌تواند منجر به تفسیر نادرست و سردرگمی شود. کارکنان باید بدانند اولاً هر شاخص چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند و بعد چگونه محاسبه می‌شود. زمانی که شاخص به درستی تعریف شود، کارکنان می‌توانند تصمیمات فعالانه‌ای برای تأثیرگذاری بر نتایج بگیرند.

4- قابل اندازه گیری

شاخص باید به‌سادگی قابل ‌اندازه‌گیری باشد. بدون ویژگی قابل‌ اندازه‌گیری بودن شاخص های ارزیابی عملکرد امکان تجزیه‌وتحلیل تغییرات مثبت و منفی وجود ندارد. قبل از نهایی سازی شاخص ‌های ارزیابی عملکرد باید مشخص شود که:

1. آیا داده‌هایی برای محاسبه شاخص وجود دارد؟
2. آیا داده‌ها به‌اندازه کافی برای ارائه نتایج معتبر، دقیق هستند؟

پس از ارائه پاسخ به این پرسش‌ها مشخص می‌شود که آیا شاخص نیاز به اصلاح دارد یا خیر.

دانستن این‌که چه چیزی باید اندازه‌گیری شود و اندازه‌گیری واقعی آن دو چیز متفاوت است.

5- محدود بودن تعداد شاخص

یکی از مشکلات در طراحی شاخص های ارزیابی عملکرد، تعیین تعداد زیادی شاخص است. میانگین تعداد شاخص‌ها به ازای هر فرد باید 7 شاخص باشد. تعیین تعداد زیاد شاخص انجام اقدامات برای تحقق اهداف را سخت می‌کند و کارکنان نمی‌توانند درک کنند چه چیزهایی سنجیده می‌شود.

6- اعتبار آماری داشتن

داشتن اعتبار و پایایی یک ویژگی دیگر شاخص ‌های ارزیابی عملکرد است. شاخص باید به گونه‌ای طراحی شود که درست خصیصه موردنظر را بسنجد نه چیز دیگری را و باز باید به گونه‌ای طراحی شود که در زمان‌های مختلف نتایج یکسانی را نشان دهد. به‌عبارت‌دیگر، اندازه‌گیری شاخص در زمان‌های مختلف و به‌وسیله افراد یا روش‌های مختلف، تأثیری در نتایج به‌دست‌آمده نداشته باشد.

7- تأثیر پذیر بودن

تأثیر پذیر بودن یا قابلیت کنترل یکی دیگر از ویژگی ‌های شاخص ‌های ارزیابی عملکرد است. شاخصی مناسب است که متصدی شغل قدرت تأثیرگذاری بر آن معیار را داشته باشد. یعنی فرد ارزیابی‌شونده بتواند برای بهبود عملکرد در آن زمینه تلاش کند و بهبود آن در کنترل فرد باشد.

مثال برای ویژگی تأثیر پذیر بودن شاخص ‌های ارزیابی عملکرد

به نظر شما شاخص «پرداخت به موقع حقوق کارکنان» برای یک کارشناس اداری شاخص مناسبی است؟

همان‌طور که می‌دانید پرداخت حقوق فرایندی است که افراد متعددی در سازمان در این فرایند دخیل هستند. نقش کارشناس اداری در این فرایند «بستن کارکرد کارکنان» است. بنابراین شاخص «پرداخت به‌موقع حقوق کارکنان» شاخصی است که در کنترل این فرد نیست. با توجه به این‌که شاخص از ویژگی تأثیر پذیر بودن برخوردار نیست، نمی‌تواند شاخص مناسبی باشد.

8- مقرون به صرفه بودن

جمع‌آوری داده برای هر یک از شاخص‌ها یکی از مراحل چرخه مدیریت عملکرد است. بدون وجود داده امکان ارزیابی وجود ندارد. بنابراین یکی از نکاتی که در طراحی شاخص باید در نظر گرفته شود این است که هزینه جمع‌آوری اطلاعات با میزان مفید بودن آن اطلاعات متناسب باشد.

9- محدود به زمان

شاخص‌ها باید بر اساس داده‌هایی باشد که در یک بازه زمانی مشخص در دسترس باشد. بازه زمانی به استفاده از داده‌ها بستگی دارد. برخی داده‌ها به‌صورت هفتگی یا حتی روزانه جمع‌آوری می‌شود. برخی دیگر یک بار در سال برای اهداف استراتژیک‌تر و بلندمدت‌تر در دسترس است.

10- دست‌یافتنی و قابل‌پذیرش

شاخص‌های ارزیابی عملکرد باید از نگاه کارکنان قابل قبول و قابل‌دستیابی باشند. فدراسیون ملی کسب‌وکار مستقل (NFIB) از تعیین اهداف دست‌نیافتنی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین عوامل بی‌انگیزگی کارکنان نام می‌برد. شاخص ‌های ارزیابی عملکرد باید بر اساس اهدافی تعیین شوند که کارکنان احساس کنند، می‌توانند به آن برسند. هر چه شاخص‌های ارزیابی عملکرد واقع‌بینانه طراحی شود، احتمال تحقق هدف توسط کارکنان بیشتر است. قابل‌دستیابی بودن شاخص‌ها یکی دیگر از ویژگی ‌های مهم شاخص ‌های ارزیابی عملکرد است.

نکته آخر این‌که اکثر شاخص‌ها چرخه حیات طبیعی دارند و برای این‌که شاخص ‌ها به‌طور مداوم عملکرد را افزایش دهد باید به‌طور دوره‌ای بررسی شوند و میزان استفاده و ارتباط آنها تعیین شود. زمانی که شاخصی برای اولین بار تعیین می‌شود. به نیروی کار انگیزه می‌دهد و عملکرد بهبود می‌یابد. باگذشت زمان شاخص تأثیر خود را از دست می‌دهد و نیاز به بازنگری دارد. بنابراین باید به‌صورت فصلی یا سالانه شاخص‌ها بررسی و بازنگری شوند.

شاخص کل بورس چگونه محاسبه می‌شود؟

حمایت از نمادهای کوچک در زمان کاهش شاخص کل، شاخص هم‌وزن را افزایش داده که می‌تواند برای سهامداران سهم‌های کوچک بسیار سودآور باشد.

روندهای موجود در بازار سرمایه به درستی وضعیت این بازار را نشان می دهند. بررسی برخی روندها در حالی که بازار حال خوبی دارد، نشان از یک اینده پرنوسان دارند. برخی روندهای دیگر نیز عکس این مساله را نشان می دهند. اما در حالت کلی شاخص ها و روندهای موجود در هر بازار مالی می تواند مشخص کننده مسیر تغییرات در آن بازار باشند.

شاخص عددی است که برای سنجش عملکرد یک مجموعه از متغیرها مورد در یک بازه زمانی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاخص های متعددی برای سنجش وضعیت بورس وجود دارد. شاخص کل قیمت، شاخص هم‌وزن، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت برتر و شاخص بازده نقدی، همگی از مواردی است که هر روز در خصوص بازار سرمایه ایران محاسبه می شود.

به صورت کلی دو شاخص کل و هم وزن در بورس می تواند نشانگر بسیاری از موضوعات گذشته و آینده بازار سرمایه باشد. بیشتر سهامداران شاخص کل را به عنوان چراغ راه خود انتخاب میکنند. اما کارشناسان اقتصادی علاوه بر شاخص کل، شاخص کل هموزن را بررسی کرده و بر اساس این دو شاخص ارزیابی های خود را اعلام می کنند.

شاخص کل چگونه محاسبه می شود؟

شاخص کل تنها معیار سنجش وضعیت بورس نیست. این شاخص نشان‌دهنده تغییرات کل قیمت نمادها در بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام را در بازار مشخص می‌کند. وقتی گفته می شود شاخص کل رشد 3 درصدی داشته است، یعنی میانگین قیمت پایانی (نه قیمت آخرین معامله) با توجه به ارزش معاملات آنها 3 درصد افزایش داشته است.

در این حالت شرکت‌های بزرگ و به اصطلاح شاخص ساز، تاثیر بیشتری نسبت به شرکت‌های کوچکتر بر شاخص کل خواهند داشت و یک تغییر یک درصدی این شرکت‌ها شاید به اندازه مجموع تاثیر 10-20 شرکت دیگر باشد.

به همین دلیل بسیاری از کارشناسان شاخص کل را نشان دهنده درست وضعیت بازار نمی دانند. به اعتقاد این افراد می توان با استفاده از برخی نمادهای خاص، شاخص کل را زیاد و یا کم نشان داد.

برای حل این مساله که شاخص کل نشانگر خوبی برای نشان دادن وضعیت بورس نیست، کارشناسان شاخص کل هموزن را پیشنهاد می دهند.

شاخص هموزن؛ شاخصی برای همه نمادهای بورسی

به دلیل اینکه شاخص کل قابلیت تغییر غیر منطبق با روند واقعی بازار را دارد، پس شاخص خوبی برای بررسی وضعیت همه نمادهای بورسی نیست. شاخص هموزن با حل کردن این مساله توانایی تحلیل درست از وضعیت بازار را به کارشناسان و سهامداران می دهد. این شاخص به همه نمادهای بورسی، وزن یکسانی داده و براساس قیمت پایانی سهم ها شاخص کل هموزن محاسبه می شود.

در شاخص کل هموزن، کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس با وزنی برابر محاسبه می شوند. با این شاخص اثر معاملات کد به کد که جهت بالابردن شاخص کل انجام می شوند، از بین رفته و افزایش یا کاهش قیمت سهام در تمامی نمادها یکسان در نظر گرفته می شود.

حمایت های دولت از نمادهای شاخص ساز!

در دو ماه گذشته که بورس در وضعیت نا آرامی قرارداشت، برخی مواقع دولت و سازمان بورس به دنبال حمایت از بورس بودند. اما بعد از شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود یک یا دو روز شرایط به حالت قبل باز می گشت. در این برهه کارشناسان اقتصادی معتقد بودند دولت در حال حمایت از سهام های دولتی و یا نمادهای شاخص ساز بوده است.

با نگاهی به روند شاخص کل و شاخص هموزن می توان این مساله را مشاهده کرد که هرگاه دولت به دنبال حمایت از نمادهای شاخص ساز بوده است، شاید شاخص کل سبز شده باشد؛ اما شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود شاخص کل هموزن در این زمان منفی بوده است. یعنی شاخص کل در حال صعود و شاخص هموزن در حال سقوط.

اما در زمانی که همه نمادها و مخصوصا سهم های کوچک حمایت شدند و شاخص هموزن مثبت شد، بورس از وضعیت دو ماه کاهش شاخص خارج شد. در همین زمان، شاخص کل در برخی روزها برخلاف شاخص هموزن کاهش یافته بود.

به نظر می رسد، سهامداران باید به یک نکته مهم توجه داشته باشند که افزایش شاخص کل همواره به معنای سودآوری تمامی نمادهای بورسی نیست و کاهش آن هم نشان دهنده کاهش قیمت نمادهای بورسی نخواهد بود. در واقع سبد سهام ممکن است هیچ ارتباطی با شاخص کل نداشته باشد و حتی همواره برعکس شاخص سوددهی داشته باشد.

با کلیک بر روی این لینک می‌توانید با تعریف اصطلاحات و مفاهیم پرکاربرد بورس آشنا شوید.