شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟

اسرار مهم شاخص کل و شاخص هم وزن !

شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) که به اختصار آن را شاخص کل می‌نامند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار است و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را بیان می‌کند. این تغییرات نسبت به تاریخ مبدأ که در سال ۱۳۶۹ است، بیان می‌شود. منظور از سال پایه سالی است که نوسانات قیمت در آن کمتر است و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب می‌شود. این شاخص ، همان شاخصی است که در خبرها و گزارش‌ها اطلاع‌رسانی می‌شود و نمادی از رشد یا افت بازار عنوان می‌شود.

مقدار شاخص کل

ارزش جاری برای هر شرکت برابر با حاصل‌ضرب تعداد سهام آن در قیمت هر سهم شرکت موردنظر است. از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس، ارزش جاری بازار به دست می‌آید. این شاخص فقط تغییرات قیمت سهام در سطح بازار را نشان می‌دهد و فاقد معیاری دیگر نظیر سود نقدی است.

وقتی می‌گوییم شاخص کل 3 درصد رشد کرده است، یعنی میانگین قیمت سهام شرکت‌های بورسی به میزان 3 درصد نسبت به سال پایه رشد یافته است. نکته‌ی دیگر آن است که این شاخص تمام شرکت‌ها را در نظر می‌گیرد و اگر سهامی متوقف باشد، قیمت آخرین معامله منظور می‌شود. اگر شما سهام تمامی شرکت‌های بازار را متناسب با وزن سرمایه‌ای هر شرکت در پرتفوی خود داشته باشید تغییر شاخص کل دقیقاً میزان سود و ضرر شمارا نشان می‌دهد.

برای مثال اگر شاخص کل نسبت به اول سال از 50000 واحد به 75000 واحد رسیده باشد میانگین بازدهی سود و قیمت سهام‌ها رشد 50 درصد داشته است و این به این مفهوم نیست که همه‌ی شرکت‌های موجود در محاسبات شاخص، 50 درصد سود داشته‌اند بلکه ممکن است شرکتی 200 درصد سود داشته و شرکتی هم 70 درصد ضرر داشته این شاخص میانگین قیمت و سود تمام شرکت‌های بورسی را نشان می‌دهد.

به طور کلی، شاخص کل قیمت، میانگین تمام بازار است. همچنین شاخص کل در مواردی همچون افزایش سرمایه از طریق آورده یا مطالبات سهامداران، افزایش و کاهش شرکت‌ها و ادغام شرکت‌ها تعدیل می‌شود تا تغییرات حاصل از این رخدادها در مقدار شاخص تأثیر نداشته باشد. مهم‌ترین نکته در این شاخص، وزن شرکت‌ها می‌باشد. همان‌طور که در فرمول شاخص می‌بینیم ارزش جاری سهام که شامل تعداد سهام و قیمت آن است در شاخص کل دخیل است. بنابراین هرچه شرکت ارزش بازاری بیشتری داشته باشد، تغییرات قیمت آن بر شاخص کل بیشتر است. شاخص بورس، شاخصی کلی، ساده و در دسترس است و اطلاعاتی راجع به کلیت تغییرات قیمت بازار به ما می‌دهد.

شاخص کل هم وزن شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟ چیست؟

در شرح شاخص کل بورس اشاره شد که سهام شرکت‌های بزرگ‌تر و با ارزش‌ بازار بالاتر، اثر بیشتری بر مقدار شاخص کل دارند که این به نوبه خود ضعف این شاخص را نشان می‌دهد. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ها در محاسبه آن تاثیری ندارد و وزن همه شرکت‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.

به عنوان مثال در گروه فلزات اساسی، شرکت فولاد مبارکه اصفهان (فولاد)، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرفی در همین گروه، نماد فولای (صنایه فولاد آلیاژی یزد) شرکتی بسیار کوچک‌تر با ارزش بازار پایین‌تر است. اگر شاخص کل بر مبنای هم‌وزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هم‌وزن دارد.

تفاوت میان شاخص کل و شاخص هم وزن

پیشتر ذکر شد که تفاوت عمده این دوشاخص در وزن شرکت‌های محاسبه شده در شاخص است که شاخص کل تمایز میان سهام‌های بزرگ و کوچک قائل می‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت‌ها در نظر می‌گیرد. از دید فعالان بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفاف‌تری نسبت به روند بازار می‌دهد و امتیاز بیشتر سهم‌های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آنان می‌گیرد. وقتی شاخص هم وزن منفی است یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش‌یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار رشد کرده است.

درواقع، شاخص‌کل معیاری برای رشد بازار نیست. گاهی شاهد آن هستیم که خیلی از سهم‌ها افت‌های زیادی داشتند ولی شاخص کل صعودی بوده؛ یعنی سرمایه سهامداران از بین رفته ولی شاخص به سقف می‌رسد. ولی شاخص هم وزن، وزن برابری سهام را نشان می‌دهد؛ وقتی کلیت بازار منفی است شاخص هم وزن منفی و چنان چه کلیت بازار مثبت است شاخص هم وزن نیز مثبت خواهد شد، ولی شاخص کل نمی‌تواند نماینده عمومی قیمت‌ها باشد.

واضح است که هر شاخصی، به تناسب ماهیتش، مزایا و معایب خاص خود را دارد. شاخص کل دیدی کلی از شرایط بازار به دست می‌دهد که در آن نقش شرکت‌های بزرگ، پررنگ‌تر است. درواقع اگر برای سهامداری رشد سهم‌های بزرگ مهم باشد، شاخص کل می‌تواند به اون نشان دهد که شرایط به چه صورت است. اما اگر می‌خواهیم جزئیات بیشتری بدست آوریم و بدانیم درمجموع بازار رو به رشد یا افول است، بهتر است، شاخص کل هم وزن را در نظر بگیریم.

شاخص کل بورس چیست و بیانگر چه چیزی است؟

شاخص یا index، به معنای معیار است. با کمک این معیار، می‌توان وضعیت و تغییرات یک متغیر را در یک بازه‌ی زمانی خاص بررسی کرد. بنابراین شاخص بورس، معیاری است که از طریق آن می‌توان به ارزیابی بورس پرداخت. سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران اقتصادی، با کمک این شاخص‌ها، می‌توانند وضعیت بورس را بررسی کرده و در خصوص نوسانات آن در آینده، پیش‌بینی انجام دهند. شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارد. شاخص کل بورس، یک نمونه از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که به منظور ارزیابی بورس، به کار می‌رود. اگر پیگیر اخبار بورس باشید، به احتمال زیاد اصطلاح «شاخص کل بورس» را شنیده‌اید. در این مطلب، به معرفی این شاخص و چگونگی محاسبه‌ی آن پرداخته‌ایم.

بورس و شاخص‌های بورس

بورس یک بازار است! در این بازار، سهام شرکت‌های مختلف، به خرید و فروش گذاشته می‌شود. برای سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران اقتصادی، این موضوع بسیار اهمیت دارد که وضعیت بازار بورس چگونه است؟ به عبارت دیگر، آن‌ها باید بفهمند که قیمت سهام در حال افت است یا خیزش؟ بنابراین معیارها و شاخص‌هایی نیاز است تا بتوان این بازار را ارزیابی کرد. شاخص‌ها و معیارهای زیادی وجود دارد که عملکرد بازار بورس را به صورت یک عدد نشان می‌دهد. بنابراین، با این شاخص‌ها می‌توان وضعیت کلی بازار بورس را بررسی و تحلیل نمود.
برای درک بهتر لزوم وجود شاخص‌ها، به ارزیابی نمرات و وضعیت تحصیلی یک دانش‌آموز، یک کلاس و یا یک مدرسه فکر کنید. نمره‌ی درسی، معیار خوبی برای ارزیابی دانش‌آموز است، هرچند در این پارامتر، ضعف‌هایی نیز وجود دارد. یا به عنوان مثال، میانگین نمرات کلاسی، شاخص خوبی برای ارزیابی کلی کلاس است. این ارقام، به شما کمک می‌کند تا رفتار دانش‌آموزان و کلاس را به طور کلی بهتر بسنجید. بنابراین اگر قصد دارید تا فرزند خود را در یک مدرسه‌ی بهتر و در کنارِ دانش‌آموزان در‌س‌خوان‌تری بنشانید، این پارامترها می‌تواند در انتخاب به شما، کمک‌کننده باشد.

انواع شاخص‌های بورس

برای ارزیابی بازار بورس، معیارهای فراوانی وجود دارد. در این بخش، قصد داریم تا گذری مختصر بر معرفی پرکاربردترین شاخص‌های بورس داشته باشیم.

• شاخص کل بورس
• شاخص قیمت
• شاخص قیمت هم‌وزن
• شاخص ۵۰ شرکت فعال‌تر
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
• شاخص صنعت

شاخص آزاد شناورهمان‌طور که گفته شد، شاخص کل بورس، یکی از معیارهایی است که برای ارزیابی بازار بورس استفاده می‌شود. در ادامه، با این شاخص بیش‌تر آشنا خواهید شد.

شاخص کل بورس تهران

شاخص کل یا Tehran Exchange price index که به صورت اختصار با TEDPIX نشان داده می‌شود، یکی از معیارهای ارزیابی بورس است. نام دیگر شاخص کل بورس، شاخص قیمت و بازده نقدی است. در این شاخص، تغییرات (افزایش یا کاهش) قیمت سهام در کل بازار دیده می‌شود. شاخص کل، از پرکاربردترین شاخص‌ها در میان سرمایه‌گذاران و فعالین این حوزه است. در اخبار و رسانه‌ها، از شاخص کل بورس، به عنوان شاخص بورس تهران یاد می‌شود. در رسانه‌ها، شاخص کل، نمادی از رشد و افت بازار خواهد بود. البته این موضوع صددرصد صحیح نیست!
همان‌طور که بیان کردیم، در شاخص کل، تغییرات قیمت سهام دیده می‌شود. به زبان ساده‌تر، شاخص کل نشان می‌دهد که سبد سهام سرمایه‌گذار (سهام‌دار) چه تغییراتی (سود و زیان) خواهد داشت. فرض کنید که در طی یک سال شاخص کل بورس از عدد ۸۰ هزار به ۱۲۰ هزار برسد. در این صورت، گفته می‌شود که میانگین بازدهی بورس در طی این سال، ۵۰ درصد بوده است. یعنی اگر سرمایه‌گذاری، در سبد سهام خود از تمام شرکت‌های بورسی، سهام خریده باشد؛ ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده است.

آیا شاخص کل بورس، معیار مناسبی برای ارزیابی بورس است؟

در مقدمه‌ی این مطلب بیان کردیم که شاخص‌های بورسی برای ارزیابی بورس به کار می‌روند. لذا باید به این نکته توجه داشته باشیم که شاخص مورد نظر، ارزیابی صحیحی را ارائه دهد. برخی از کارشناسان بازار سرمایه، بر این اعتقاد هستند که شاخص کل بورس، نمی‌تواند معیار مناسبی برای سنجش و ارزیابی شرکت‌های بورسی باشد. آن‌ها علت این امر را تأثیرات قوی شرکت‌های با ارزش بازار بالاتر، می‌دانند.
برای روشن‌تر شدن این موضوع، باید بدانید که شاخص کل بورس، از طریق فرمولی محاسبه می‌شود. در این فرمول، هرچقدر که شرکت‌ها بزرگ‌تر و با سرمایه‌ی بیش‌تری باشند، شاخص کل را بیش‌تر تحت تأثیر قرار می‌دهند. بنابراین این امکان وجود دارد که نتیجه‌ی بازار با این معیار، به صورت معکوس تعیین شود. یعنی اگر روند کل بازار کاهشی باشد، افزایش قیمت سهام در شرکت‌های بزرگ می‌تواند این شاخص کل را مثبت نشان دهد!
موضوع اثرپذیری شاخص کل بورس از شرکت‌های بزرگ، می‌تواند منجر به اشتباه در تصمیم‌گیری شود. به طوری که سرمایه‌گذار به دلیل مثبت بودن این شاخص، اقدام به سرمایه‌گذاری کند. در حالی که وضعیت کلی بازار در اصل رقم منفی داشته و تنها به دلیل افزایش قیمت سهام شرکت‌های با ارزش بازار بالا، شاخص به مقدار مثبت رسیده است. قدیمی‌های بازار قانون نانوشته‌ای دارند. آن‌ها می‌گویند اگر شاخص کل بورس، مثبت باشد؛ ممکن است زیان کرده باشی. اما اگر این شاخص، منفی باشد؛ حتماً زیان کرده‌ای!

فرمول شاخص کل بورس

چنان‌که اشاره شد، برای محاسبه‌ی شاخص کل بورس، از یک فرمول خاص استفاده می‌شود. این فرمول در ادامه‌ی مطلب آورده شده است.
همان‌طور که در این فرمول دیده می‌شود، افزایش یا کاهش (به طور کلی نوسانات) قیمت سهام به صورت میانگین توسط شاخص کل بورس بیان می‌شود. تاریخ مبدأ معمولاً سال ۱۳۶۹ در نظر گرفته می‌شود. این سال به عنوان مبدأ تغییرات و نوسانات قیمتی بورس در نظر گرفته می‌شود.

نکات شاخص کل بورس

اولین نکته‌ای که در شاخص کل بورس اهمیت دارد، میزان تغییرات شاخص است نه عدد شاخص. به عنوان مثال اگر شاخص در طی یک سال از عدد ۲۰ هزار به ۳۰ هزار برسد، این رقم ۵۰٪ رشد اهمیت دارد نه ۳۰ هزار!
نکته‌ی دیگری که در خصوص شاخص کل بورس مطرح می‌شود، این است که مثبت بودن آن به معنای سودآوری سهام تمام شرکت‌های بورسی نیست! همان‌طور که اشاره کردیم، شرکت‌های با ارزش بازار کلان می‌توانند تأثیر بیش‌تری بر روی این شاخص داشته باشند. به عبارت دیگر در شاخص کل بورس، شما یک میانگین کل در اختیار دارید. برای وضوح بیش‌تر به میانگین نمرات یک کلاس توجه کنید. گرچه میانگین می‌تواند عدد قبولی (یک رقم بالای ۱۰) را نشان دهد، اما به معنای قبولی کل دانش‌آموزان یک کلاس نیست! بلکه امکان دارد برخی از دانش‌آموزان نمرات تک‌رقمی کسب کرده باشند اما تعدادی از دانش‌آموزان، این وضعیت را در میانگین کل، با نمرات بالای خود، خنثی خواهند کرد.
نکته‌ی آخری که در این مقوله می‌توان گنجاند، وضعیت سبد سهام سرمایه‌گذار است. همان‌طور که می‌دانید، سرمایه‌گذار می‌تواند در سبد سهام خود، از شرکت‌های مختلفی، سهام خریداری کند. یکی از اصول مهمی که در بازار بورس نیز مطرح می‌شود، همین تنوع در سبد سهام سرمایه‌گذار است. هر چقدر که سرمایه‌گذار، تنوع بیش‌تری را در سبد خود لحاظ کند، بازدهی سبد وی انطباق بیش‌تری با شاخص کل بورس خواهد داشت. تنوع در سبد سهام، هم‌چنین از نظر جبران خسارات وارده در سهام یک شرکت به‌خصوص، بهتر عمل می‌کند.

جمع‌بندی آکادمی دانایان

شاخص کل بورس، معیاری است که می‌تواند برای ارزیابی بورس استفاده شود. با این معیار، می‌توان وضعیت بازار بورس را از نظر تغییرات و نوسانات قیمتی، بررسی نمود. برای محاسبه‌ی شاخص کل بورس، فرمولی وجود دارد که به صورت تقسیم ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه بر ارزش جاری بازار سهام در تاریخ مبدأ و حاصل‌ضرب نتیجه‌ی تقسیم در عدد ۱۰۰ تعریف می‌شود.
شرکت‌هایی که سرمایه‌ی کلانی دارند، بر شاخص کل بورس تأثیر می‌گذارند. همین امر می‌تواند سبب شود تا نتیجه‌ی این شاخص، چندان واقعی و صحیح نباشد. به طوری که بازار روند کاهش قیمتی را دنبال کرده باشد، اما به دلیل رشد سهام در شرکت‌های با سرمایه‌ی عظیم، شاخص کل بورس، مثبت دیده شود.

شاخص بورس چیست؟ افزایش و کاهش شاخص بورس به چه معناست؟

اگر می‌خواهید به زبانی ساده بدانید که شاخص بورس چیست؟ و با شاخل کل بورس و شاخص بازار بورس آشنا شوید، این مطلب را مطالعه کنید.

این روزها بازار بورس بسیار رونق گرفته و میزان مراجعه مردم به کارگزاری‌های بزرگی مانند کارگزاری مفید و آگاه بیش از گذشته شده است. سرمایه‌‌گذاران بازار بورس برای کسب درآمد بیشتر از این بازار پرریسک معمولا عوامل مختلفی را مورد بررسی قرار می‌دهند. در واقع می‌توان گفت که موفقیت در این بازار نیازمند ارزیابی مستمر وضعیت بازار و روند قیمت یا سود سهام شرکت‌ها در دوره‌های مختلف است. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که در ارزیابی بازار سرمایه بسیار مفید است تحلیل شاخص بورس است.

شاخص بورس چیست؟

اصطلاح شاخص یا Index بیانگر عددی است که با استفاده از آن می‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول مدت‌زمان معینی اندازه‌گیری کرد. در بازار بورس هم شاخص‌های متعددی برای نشان دادن وضعیت عمومی این بازار وجود دارند. هر شاخص دارای فرمول محاسباتی خاص خودش است و هر کدام از آن‌ها جنبه‌های مختلفی از وضعیت گذشته و فعلی بازار بورس را نشان می‌دهند. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تعریف هر کدام از این شاخص‌ها آشنا کنیم.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: حجم مبنا چیست و چگونه آن را محاسبه و استفاده کنیم؟

شاخص کل یا TEPIX

برای آن که بدانید شاخص بورس چیست ، با ید با مفهوم شاخص کل یا TEPIX آشنا شوید. شاخص کل یا شاخص قیمت پرکاربردترین شاخص بورس است و بیانگر میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌های حاضر در بازار سرمایه است که می‌تواند بازدهی این بازار را نشان دهد. بنابراین اگر شاخص کل بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال با ۱۰ هزار واحد افزایش به ۳۰ هزار واحد برسد معنای آن این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در آن سال ۵۰ درصد بوده است.

البته این نکته را هم باید ذکر کنیم که تاثیر شرکت‌های بزرگ در افزایش یا کاهش شاخص کل بسیار زیاد است و این امر شاید یکی از نقاط ضعف این شاخص باشد. برای مثال، اگر اکثر سهام بازار با درصدهای منفی معامله شوند، چند معامله با درصد مثبت بر روی سهام شرکت‌های بزرگ می‌تواند شاخص کل بورس را مثبت کند و برعکس. البته برای رفع این مشکل از شاخص کل هم‌وزن استفاده می‌کنند که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم.

محاسبه شاخص کل: اگر بخواهیم شاخص کل را براساس فرمول بیان کنیم به صورت زیر خواهد بود:

( ارزش جاری بازار در زمان مبدا / ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه )* 100 = شاخص کل

ارزش جاری بازار، از مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس به دست می‌آید. خود ارزش جاری هر شرکت برابر است با حاصلضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر سهم شرکت. ارزش جاری بازار در زمان مبدا نیز مربوط به مجموع ارزش جاری شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در سال پایه می‌شود. در بورس اوراق بهادار تهران، سال ۱۳۶۹ به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود.

شاخص کل (قیمت) هم‌وزن

شاخص کل هم‌وزن یکی دیگر از شاخص‌های مهم بازار بورس است که تاثیر همه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس را به‌طور برابر در محاسبه شاخص کل در نظر می‌گیرد. بنابراین در این شاخص برخلاف شاخص کل، وزن و اندازه شرکت‌ها تاثیرگذار نیست و میزان بازدهی قیمت سهام شرکت‌ها بدون در نظر گرفتن بزرگی آن‌ها محاسبه می‌شود. بنابراین اگر شما از تمامی شرکت‌های حاضر در بورس شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟ به تعداد مساوی سهم داشته باشد، شاخص کل هم‌وزن میزان بازدهی آن سبد سهام را برایتان نشان خواهد داد.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: تحلیل تکنیکال چیست و چگونه در آن حرفه‌ای شویم؟

محاسبه شاخص هم‌وزن: این شاخص از تقسیم سهام تعدادی شرکت خاص در دو سال و ضرب حاصل جمع در 100 به دست می‌آید.

(حاصل جمع سهم همان شرکت‌ها در سال دوم / حاصل جمع سهم شرکت‌ها در سال اول ) *100 = شاخص کل هم‌وزن

شاخص بازده نقدی

شاخص دیگر در بازار بورس شاخص بازده نقدی (سود) است. این شاخص برخلاف شاخص کل که میانگین تغییرات قیمت شرکت‌ها را محاسبه می‌کند، میانگین بازده سود نقدی پرداختی از سوی آن‌ها به سهامداران را نشان می‌دهد. بنابراین هر وقت شاخص سود نقدی رو به کاهش بود، به این معنی است که شرکت‌ها به‌طور میانگین سود نقدی کمتری بین سهامداران خود تقسیم کرده‌اند.

شاخص قیمت و بازده نقدی یا TEDPIX

شاخص قیمت همانطور که از نامش پیداست بیانگر میانگین تغییرات قیمت و بازده نقدی سهام شرکت‌های حاضر در بازار بورس است که می تواند بازده کل سرمایه گذاری بر روی اوراق سهام را در طی یک دوره معین نشان دهد. البته این شاخص نیز همان مشکل شاخص کل را دارد و تاثیرگذاری شرکت‌های بزرگ در آن بیشتر است.

این مطلب را نیز مطالعه فرمایید: هنگام قطعی اینترنت چگونه در بورس معامله کنیم؟

شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

سهام آزاد شناور به سهام‌هایی گفته می‌شود که سهام‌داران قصد نگه‌داری آن را ندارند. در هر شرکت تعدادی از سهام‌داران، سهم‌های خریداری شده را حفظ می‌کنند. سهام آزاد شناور سهمی است که خریداران آن قصد نگه‌داری سهم را ندارند و احتمالا به زودی فروش می‌رود. در واقع سهمی که سهام دار قصد حفظ آن را ندارد به عنوان سهم آزاد شناور شناخته می‌شود.

محاسبه سهام آزاد شناور نیز مشابه با شاخص کل محاسبه می‌گردد، تنها تفاوت در آن جاست به جای استفاده از کل سهام منتشر شده شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟ در وزن دهی شرکت‌ها در سبد شاخص، سهم شناور آزاد شرکت‌ها محاسبه می‌شود و به این ترتیب شاخص سهام آزاد یا TEFIX به دست می‌آید.

شاخص ۵۰ شرکت فعال

این شاخص سطح عمومی قیمت ۵۰ شرکت فعال بورس را نشان می‌دهد. هر سه ماه یکبار، شرکت‌هایی که خرید و فروش سهام آن‌ها آسان‌تر و سریع‌تر از سایر شرکت‌ها صورت بگیرد در این شاخص قرار می‌گیرند. بنابراین فاکتور اصلی در انتخاب این ۵۰ شرکت، قابلیت نقدشوندگی آن‌هاست و این شاخص میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را ارایه می‌کند.

شاخص بورس چیست؟ معرفی انواع آن و کاربرد هر شاخص بورس

چرا آشنایی با شاخص بورس مهم است؟ مهم ترین شاخص های بورس کدامند؟ ما در این مطلب به مفهوم شاخص بورس پرداخته مهمترین شاخص ها را معرفی و کاربرد هر یک را بیان می کنیم.

آیا می‌دانید شاخص در بورس چیست؟ آیا درباره انواع شاخص بورس اطلاعات کافی دارید؟

در چند سال اخیر مردم ایران بیش از پیش با مفهوم بورس آشنا شده‌اند و بسیاری به سرمایه‌گذاری در آن روی آورده‌اند. اما برخی از این سرمایه‌گذاران حتی به درستی نمی‌دانند که شاخص بورس چیست؟ به همین دلیل، آشنایی با اصطلاحات و مفاهیم کاربردی در بورس اهمیت بیشتری پیدا کرده است. شاخص بورس یکی از همین مفاهیم به شمار می‌آید که داشتن شناخت و درک درست از آن، لازمه رشد و سودآوری است.

شاخص‌های متعددی در بورس وجود دارند که هر یک از آن‌ها با بررسی بازار بورس از زاویه‌ای متفاوت، به پیش‌بینی وضعیت بازار و قیمت سهام توسط سهامداران کمک می‌کنند. به این ترتیب، تمام سهامداران برای معامله در بازار نیاز دارند که ابتدا به بررسی قیمت سهام و روند احتمالی شاخص‌ها بپردازند و بعد تصمیم به خرید و فروش یا نگه داشتن اوراق بهادار خود کنند. در ادامه به بررسی بیشتر مفهوم و انواع شاخص بورس (Index) می‌پردازیم و شما با مطالعه این مطلب به صورت کامل متوجه خواهید شد که شاخص بورس چیست؟

برای کسب اطلاعات کامل در مورد خرید و فروش سهام در بازار فرابورس کلیک کنید.

شاخص بورس چیست؟

برای اینکه بدانید معنی شاخص بورس چیست و با کاربرد شاخص بورس آشنا شوید، ابتدا لازم است با مفهومی به نام «بورس» آشنا شده باشید. بورس در واقع به بازاری گفته می‌شود که اوراق بهادار و سهام در آن مبادله می‌شود. تا پیش از دخالت تکنولوژی در بازار بورس، سهام شرکت‌ها به صورت اوراق بهادار به سهامداران داده می‌شد و این اوراق به ازای پول، میان خریداران و فروشندگان رد و بدل می‌شدند. امروزه اوراق بهادار شکل کاغذی خود را از دست داده‌اند و تقریباً تمامی مبادله‌ها به صورت الکترونیکی و آنلاین انجام می‌شوند. در این بازار الکترونیکی شاخص‌های متعددی وجود دارند که وضعیت بازار را از جهات مختلف مورد بررسی قرار می‌دهند و رشد و نزول قیمت سهام بخش‌های مختلف را به اطلاع سهامداران می‌رسانند.

شاخص بورس در واقع عددی است که میانگین قیمت سهام شرکت‌های ثبت شده در بازار بورس و میزان رشد یا افت آن‌ها را محاسبه کرده و به سهامداران نشان می‌دهد.

انواع مختلفی از شاخص‌ های بورس را داریم که مهم‌ترین آن‌ها شامل شاخص کل بورس، شاخص قیمت، شاخص آزاد شناور، شاخص بازار اول و دوم، شاخص 50 شرکت برتر، شاخص 30 شرکت بزرگ، شاخص صنعتی و شاخص واسطه‌گری‌های مالی هستند.

برای آنکه بهتر بدانید شاخص بورس چیست بهتر با انواع آن آشنا شوید. انواع بورس به دو صورت وزنی یا بدون وزن مورد بررسی قرار می‌گیرند.

شاخص وزنی در واقع به شاخص‌هایی گفته می‌شود که حجم، سرمایه اولیه و تعداد سهام شناور شرکت‌ها در تعیین آن‌ها مؤثر باشند. یعنی هرچه شرکت بزرگ‌تر بوده و سرمایه بیشتری را به بازار بورس وارد کرده باشد، سهم بزرگ‌تری در تعیین شاخص بورس خواهد داشت.

این در حالی است که در شاخص‌های بدون وزن، سهم همه شرکت‌ها در تعیین شاخص بورس یکسان است و کاهش یا افزایش قیمت سهام هر یک از شرکت‌ها به یک میزان در نزول یا صعود شاخص بورس تأثیر می‌گذارد.

بررسی این نوع شاخص‌ها به سهامداران می‌فهماند که بازدهی بیشتر و تمایل بازار به سمت شرکت‌های بزرگ است یا صنایع و شرکت‌های کوچک.

بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس

معرفی انواع شاخص های بورس و کاربرد هرکدام

اکنون که می‌دانید شاخص بورس چیست، نیاز است با انواع شاخص بورس و کاربرد آن‌ها آشنا شوید. شاخ‌ های متعددی در بورس وجود دارند، اما 8 شاخص اصلی در بازار بورس ایران به چشم می‌خورند که شناخت آن‌ها برای سهامداران از اهمیت بالایی برخوردار است. هر یک از این شاخص‌ها از طریق فرمول مخصوص خود به دست می‌آیند. 8 شاخص اصلی شامل موارد زیر هستند:

شاخص کل بورس چیست (شاخص قیمت و بازده نقدی)

اگر با بازار بورس اوراق بهادار و کاربرد شاخص بورس کمی آشنا شده باشد، حتماً اصطلاحی به نام شاخص کل (Index) را شنیده‌اید. آشنایی با مفهوم شاخص کل دریچه‌ای برای پاسخ به پرسش شاخص بورس چیست، است. این شاخص ورد زبان تمام سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس است که این امر اهمیت بالای شاخص کل را نشان می‌دهد.

شاخص کل در واقع به میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران بازار بورس گفته می‌شود . بازدهی سهامداران از قیمت سهام و سود سالانه‌ای که سرمایه‌گذاران از شرکت‌ها دریافت می‌کنند تشکیل شده است. برای درک بهتر این مفهوم، تصور کنید شما یک سهام را به قیمت 400 تومان خریده‌اید و بعد از یک سال قیمت این سهام به 1000 تومان می‌رسد. در این میان، شما 100 تومان نیز به عنوان سود سالیانه از شرکت دریافت می‌کنید. در این صورت، بازدهی سرمایه‌گذاری شما 700 تومان است.

حال این موضوع را در ابعاد بزرگ‌تر تصور کنید. شاخص کل قیمت سهام تمام شرکت‌های ثبت شده در بازار بورس و میزان سوددهی سالانه آن‌ها را محاسبه کرده و میانگین آن‌ها را از طریق فرمولی مخصوص به دست می‌آورد. در این میان، شرکت‌های بزرگ‌تر نقش تعیین‌کننده‌تری نسبت به صنایع و شرکت‌های کوچک‌تر شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟ در شاخص کل دارند. بنابراین شاخص کل را می‌توان یک شاخص وزنی به شمار آورد. چیزی که در شاخص کل اهمیت دارد، عدد مشخص شده برای آن نیست. سرمایه‌گذاران در هنگام بررسی شاخص کل باید به میزان و نحوه تغییرات آن اهمیت دهند. حتما تاکنون به خوبی متوجه شده‌اید که شاخص بورس چیست.

شاخص قیمت (TEDPIX)

شاخص قیمت، روند تغییر عمومی قیمت سهام تمام شرکت‌ها و صنایع حاضر در بازار بورس را بررسی می‌کند. در واقع اگر میزان سوددهی سالیانه شرکت‌ها را از فرمول محاسبه شاخص کل حذف کنید، شاخص قیمت به دست می‌آید. در شاخص قیمت میزان سوددهی سالانه شرکت‌ها اهمیت ندارد، بلکه تغییر قیمت سهام آن‌ها است که مهم است.

از آنجایی که حجم سهام و سرمایه شرکت‌های بزرگ در بازار بورس بیشتر است، سهم بیشتری نیز در تعیین شاخص قیمت دارند و شاخص قیمت را به یک شاخص وزنی تبدیل می‌کنند. البته شاخص قیمت دیگری به نام شاخص قیمت هم وزن نیز داریم که سهم شرکت‌های کوچک و بزرگ را به یک میزان محاسبه کرده و تغییر قیمت سهام آن‌ها را به یک میزان در نوسانات شاخص تأثیر می‌دهد . اگر مفهوم شاخص قیمت را فهمیده باشید تا حدود زیادی پاسخ پرسش شاخص بورس چیست را نیز متوجه شده‌اید.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت‌های حاضر در بازار بورس را می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول شرکت‌هایی را شامل می‌شود که بیشترین میزان سرمایه و سودآوری، تعداد سهامداران و سهام و شاخص آزاد شناور را داشته باشند. گروه دوم را سایر شرکت‌های عضو بورس تشکیل می‌دهند. این شاخص به نوعی تفکیک‌کننده شرکت‌های بزرگ و کوچک از یکدیگر است. بنابراین با مقایسه سرعت تغییر شاخص این دو گروه با یکدیگر می‌توان متوجه شد سرمایه‌گذاری در گروه اول سودآوری سریع‌تری دارد یا گروه دوم.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

سهامداران را می‌توان به دو گروه عمده تقسیم کرد. گروه اول از سهامداران حقیقی تشکیل شده‌اند که در بازار بورس فعال هستند و گروه دوم از افراد حقوقی یا شرکت‌هایی تشکیل شده‌اند که در این بازار به معامله می‌پردازند.

معمولاً میزان سرمایه وارد شده به شرکت‌ها از جانب گروه دوم بیشتر است و میزان و تعداد بیشتری از سهام شرکت‌ها به این دسته سهامداران تعلق دارد. اما گروه اول یا سهامداران حقیقی سهام خود را مرتباً خرید شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟ و فروش می‌کنند. سهامی که در دست سهامداران حقیقی قرار دارد، به عنوان سهام شناور آزاد شناخته می‌شود. ارزش میانگین سهام گروه دوم را شاخص آزاد شناور می‌گویند. معمولاً گروه اول به شرکت‌هایی که حضور پررنگ‌تری از گروه دوم را تجربه می‌کنند و شاخص آزاد شناور بالاتری دارند، علاقه بیشتری نشان می‌دهند.

شاخص 50 شرکت برتر

برای آنکه بدانید شاخص بورس چیست باید حتما از مفهوم شاخص 50 شرکت برتر اطلاع داشته باشید. در پایان هر دور سه ماهه، فهرستی از 50 شرکت برتر در بازار بورس ایجاد می‌شود که سهام آن‌ها نسبت به سایر شرکت‌های عضو بازار بورس اوراق بهادار قابلیت نقدشوندگی بیشتری دارند.

میانگین ارزش سهام این شرکت‌ها را با «شاخص 50 شرکت برتر» مشخص می‌کنند. شاخص آزاد شناور این شرکت‌ها بالا است و روزانه تعداد بسیار زیادی از سهام آن‌ها میان سهامداران معامله می‌شوند. سهام این شرکت‌ها همواره خریدار دارند و هر زمان که بخواهید می‌توانید سرمایه خود را به ازای بهترین قیمت خارج کنید.

شاخص 30 شرکت بزرگ

همان طور که از نام شاخص معلوم است، هر سه ماه یک بار 30 شرکت بزرگ که ارزش بازار آن‌ها در صدر لیست شرکت‌های عضو بازار بورس اوراق بهادار قرار دارد را مشخص می‌کنند و تغییرات ارزش سهام آن‌ها را به عنوان «شاخص 30 شرکت بزرگ» نمایش می‌دهند. در حالی که این 30 شرکت تنها کمتر از 10 درصد از تعداد تمام شرکت های بازار بورس را تشکیل داده‌اند، بیش از 70 درصد از ارزش بورس تهران به همین شرکت‌ها تعلق دارد. به این ترتیب، به راحتی می‌توان تأثیر قابل توجه آن‌ها بر تغییر شاخص کل و شاخص قیمت را درک کرد.

شاخص صنعت چیست

شرکت‌های صنعتی شامل شرکت‌های بخش تولید از جمله خودروسازی، پتروشیمی، مخابرات، فلزات، ساختمان و . هستند که قیمت سهام آن‌ها به صورت جداگانه نسبت به سایر بخش‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. شاخص صنعت، یک سطح عمومی از ارزش سهام شرکت‌های صنعتی را به اطلاع سرمایه‌گذاران و سهامداران می‌رساند. البته تمام صنعت‌های زیر مجموعه شاخص مخصوص به خود را نیز دارند. برای مثال، شاخص صنعت خودرو یا محصولات شیمیایی را می‌توان به صورت جداگانه بررسی کرد.

شاخص واسطه‌گری‌های مالی

قیمت و ارزش سهام شرکت‌های فعال در زمینه واسطه‌گری مالی مانند هلدینگ‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و لیزینگ‌ها به صورت جداگانه مورد بررسی قرار می‌گیرد و به عنوان « شاخص واسطه‌گری‌های مالی » شناخته می‌شود.

اکنون شما به عنوان یک فرد فعال در بازار بورس می‌دانید که شاخص در بورس چیست و با انواع و کاربرد شاخص بورس آشنایی پیدا کرده‌اید. فعالان و سرمایه‌گذاران بازار بورس با توجه به تغییرات شاخص‌های مختلف اقدام به پر کردن سبد خود و خرید و فروش سهام شرکت‌های شاخص کل چگونه محاسبه می‌شود؟ مختلف می‌کنند. این شاخص‌ها به سهامداران کمک می‌کند از آینده ارزش سهام خود مطلع شوند و سرمایه‌گذاری را به صورت منطقی انجام دهند. در واقع کاربرد شاخص بورس، در استفاده از آن به منظور ارزیابی و قیاس چند متغیر و پدیده است. با بررسی و مقایسه انواع شاخص بورس می‌توان به درستی فهمید که شاخص بورس چیست و بر آینده بازار اشراف نسبی پیدا کرد. لازم به ذکر است که آنچه در این میان اهمیت دارد، منفی یا مثبت بودن شاخص‌ها نیست، بلکه میزان و نحوه تغییرات است که اهمیت دارد.

به عنوان مثال، ممکن است شاخص کل در هر صورت مثبت باشد، اما رقم آن نسبت به ماه‌های گذشته کاهش پیدا کرده باشد. همچنین ممکن است شاخص کل به دلیل کاهش ارزش سهام چند شرکت کاهش پیدا کند، اما شاخص صنعت با افزایش همراه بوده و سرمایه شما در منطقه امن قرار گرفته باشد. بنابراین بررسی رفتار شاخص‌های مختلف و مقایسه آن‌ها با یکدیگر می‌تواند پاسخ درست را برای شما ایجاد کند.

انواع شاخص های بورس و تحلیل آن ها

امروز در این مطلب از پارسیان بورس قصد داریم انواع شاخص های بورس و تحلیل آن ها را بررسی کنیم. برای انجام سرمایه‌گذاری موفق در بازار بورس نیازمند اطلاعات متعدد و مختلفی هستیم تا بتوانیم با بررسی و تحلیل آن داده‌ها به یک نتیجه‌گیری معقول و منطقی دست پیدا کنیم. یکی از داده‌های مهم موجود در بازار که هر روزه در اثر معاملات بازار تغییر می‌کند شاخص بورس نام دارد که به مرور زمان و در نتیجه نیازهای موجود انواع مختلفی از آن تعریف شده است و در نتیجه هر کدام کارایی خاص خود را دارد. نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ خاصی نشان می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند.

مطالبی که خدمت شما ارائه می‌شود، بخش کوچکی از دوره جامع آموزش آنلاین بورس آکادمی پارسیان بورس می‌باشد. ما بیش از 4 سال است که در زمینه آموزش بورس فعال هستیم و تاکنون بیشتر از 3000 دانشجو در زمینه بازارهای مالی مختلف تربیت کرده‌ایم.

شاخص کل

در بورس تهران شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX شناخته می‌شود. این شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان شاخص بورس تهران صحبت می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به عبارت دیگر تغییرات شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است.

شیوه محاسبه شاخص:

روش محاسبۀ شاخص فارغ از ظرایف و دقایقش، ماهیتی ساده و روشن دارد و از تقسیم ارزش جاري بازار سهام در هر لحظه بر ارزش جاري بازار سهام در تاریخ مبداء ضرب در صد بدست می‌آید.

در ادامه این مطلب از مجموعه آموزش بورس، قصد داریم انواع شاخص بورس را معرفی کرده و آن‌ها را تحلیل کنیم.

انواع شاخص‌های بورس و تحلیل آن‌ها

ارزش جاري هر شرکت از ضرب تعداد سهام هر شرکت در قیمت سهام آن بدست می‌آید و ارزش جاري بازار نیز از جمع ارزش جاري شرکت‌هاي پذیرفته شده حاصل می‌شود. بدیهی است در مورد شاخص قیمت صنایع، ارزش جاري هر صنعت در نظر گرفته خواهد شد. بنابراین با افزایش و کاهش ارزش جاري بازار سهام میزان شاخص نیز صعود یا نزول می کند. البته براي عدم تأثیر شاخص از تغییرات تعداد سهام منتشر شده شرکت ها در فرآیند افزایش سرمایه تعدیلاتی صورت می گیرد.